แนวทางปฏิบัติธรรมของ หลวงปู่ต่างๆ

โอวาทธรรมหลวงปู่เปลื้อง ปัญญาวันโต
วัดบางแก้วผดุงธรรม จ.พัทลุง



จิตเป็นพระ ต้องชนะ กามฉันท์
เครื่องผูกพัน อยู่ใน วัฏสงสาร
ตัวมิจฉา ความเห็นผิด จิตเป็นพาล
เพราะเกียจคร้าน ไม่บำเพ็ญ ไม่เห็นธรรม

... จิตเห็นธรรม ก็เห็น พระตถาคต
จิตรู้รส จิตปลดเปลื้อง เป็นเรื่องขำ
แรงสัจจะ แรงทมะ ชนะกรรม (คือชนะกาม)
ผู้ปฏิบัติธรรม มั่นอดทน ได้ผลจริง


จิตเห็นกาย ในกาย คลายกำหนัด
ผู้ปฏิบัติ จะรู้ได้ ทั้งชายหญิง
เห็นวัตถุ ภายนอกกาย กลายเป็นลิง
เจอะของจริง ตามพุทธพจน์ หมดกังวล


หลวงปู่เปลื้อง ปัญญวันโต

 

โอวาทธรรมเจ้าคุณนรรัตน์ ราชมานิต ธมฺมวิตโก ภิกขุ
วัดเทพศิรินทราวาส จ.กรุงเทพมหานคร



".....ธรรมทั้งปวงไม่ใช่ตัว<WBR></WBR>ตน ความสงบระงับของสังขารเป็นสุ<WBR></WBR>ข ความไม่กังวล ความไม่ห่วงใย ความไม่เสียดาย ความไม่อาลัย ความไม่ยึดถือ ความสงบระงับอาสวะกิเลสเป็น<WBR></WBR>บุญยอดยิ่ง....."

เจ้าคุณนรรัตนราชมานิต ( ธมฺมวิตกฺโก ภิกขุ )
วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม
วัดอรัญญวิเวกบ้านข่า ต.บ้านข่า อ.ศรีสงคราม จ.นครพนม

"อยากไปพระนิพาน ก็ต้องไม่ติดอะไรทั้งนั้น ดี-เลว, ติดกลิ่น, ติดสี, ติดรส, ติดสถานที่, ติดร่างกายของครูบาอาจารย์ซึ่งไม่เที่ยงทั้งสิ้น อะไรที่เข้ามากระทบทางทวารทั้ง ๖ หรืออายตนะ ๖ ต้องวางให้ได้ รู้อารมณ์ตามจริตที่เกิดให้ได้ ศึกษากรรมฐานแก้ให้ดี ๆ ต้องคล่องจริง ๆ จึงจะชนะอารมณ์ตามจริตได้ ”


หลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม
วัดอรัญญวิเวกบ้านข่า ตำบลบ้านข่า
อำเภอศรีสงคราม จังหวัด นครพนม

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ชา สุภทฺโท
วัดหนองป่าพง บ.พงสว่าง ต.โนนผึ้ง อ.วารินชำราบ จ. อุบลราชธานี

"จิตของพระอริยบุคคลเมื่อเที<WBR></WBR>ยบกับของปุถุชนแล้ว
จิตของปุถุชนนั้นก็เป็นของป<WBR></WBR>ลอมไปเสีย
ดังนั้น เมื่อปุถุชนพูดถึงจิตของพระ<WBR></WBR>อริยบุคคล
มันก็เป็นของปลอมไปหมด เลยเข้ากันไม่ได้
เพราะฉะนั้นลักษณะจิตนี้มัน<WBR></WBR>จึงพูดยาก นึกลำบาก
...
ถ้ามันเป็นอย่างเดียวกันละก็<WBR></WBR> มันจึงพูดง่าย
ดังนั้นคนเราจึงเข้าใจว่า ธรรมะยาก
แต่ครั้นเข้าใจแล้ว ก็เป็นของง่าย

เช่นท่านว่าให้วาง คนทั้งหลายเข้าใจไปว่า ให้ทิ้งหมด
ไม่เข้าใจว่าวางไม่แบกไว้ เมื่อเราใช้แล้ว ก็วาง
แต่คนเราคิดไม่ออก"

หลวงปู่ชา สุภทฺโท

 

โอวาทธรรมหลวงปู่หลุย จันทสาโร
วัดถ้ำผาบิ้ง จ.เลย

"อำนาจไตรลักษณ์ที่บุคคลชำนิชำนาญแล้ว ไม่มีเวลาดับ สว่างเรื่อย ๆ
เพราะกำจัดมืดคืออวิชชา กำจัดมืด เป็นสมบัติของพระอริยเจ้า จิตคงที่ จิตไม่กลับกลอก เพราะท่านมีญาณและมีปัญญา ผลิมาจากไตรลักษณ์"

หลวงปู่หลุย จนฺทสาโร

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ดูลย์ อตุโล
วัดบูรพาราม จ.สุรินทร์



"ขอให้ท่านทั้งหลายจงสำรวจดูความสุขว่า ตรงไหนที่ตนเห็นว่ามันสุขที่สุดในชีวิต ครั้นสำรวจดูแล้วมันก็แค่นั้นแหละ แค่ที่เราเคยรู้เคยพบมาแล้วนั้นเอง ทำไมจึงไม่มากกว่านั้น มากกว่านั้นไม่มี โลกนี้มีอยู่แค่นั้นเอง แล้วก็ซ้ำ ๆ ซาก ๆ อยู่แค่นั้น เกิดแก่เจ็บตายอยู่ร่ำไป มันจึงน่าจะมีความสุขชนิดพิเศษกว่า ประเสริฐกว่านั้น ปลอดภัยกว่านั้น

พระอริยเจ้าทั้งหลาย ท่านจึงสละสุขส่วนน้อยนั้นเสีย เพื่อแสวงหาสุขอันเกิดจากความสงบกาย สงบจิต สงบกิเลส เป็นสุขที่ปลอดภัยหาสิ่งใดเปรียบมิได้เลย"

หลวงปู่ดุลย์ อตุโล

 

โอวาทธรรมหลวงปู่คำตัน ฐิตธัมโม
วัดป่าดานศรีสำราญ จ.หนองคาย

"หมดแนวนี้หมด หมดเฮานี้ โลกอันนี้ มีแต่เรื่องสมมติทั้งนั้นแห<WBR></WBR>ละ
สู้พุทโธไม่ได้ดอก เฮาเฮ็ดแนวใด๋ ก็สู้อันนี้ บ่ได้ดอกในโลกนี้"


หลวงปู่คำตัน ฐิตธัมโม

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ชา สุภทฺโท
วัดหนองป่าพง บ.พงสว่าง ต.โนนผึ้ง อ.วารินชำราบ จ. อุบลราชธานี

"ใจจะสงบได้ ก็ด้วยความเห็นที่ถูก"

หลวงปู่ชา สุภทฺโท

 

โอวาทธรรมหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน
วัดป่าบ้านตาด อ.เมือง จ.อุดรธานี

"ไปไหนก็มีแต่กิเลสมันขวางห<WBR></WBR>น้าเสีย ไปวัดนั้นว่าเป็นอย่างนั้น ไปวัดนี้ว่าเป็นอย่างนี้ ไปดูพระองค์นั้นเป็นอย่างนั้<WBR></WBR>น พระองค์นี้เป็นอย่างนี้ตัวเ<WBR></WBR>องเป็นอย่างไรไม่คิดบ้างเลย<WBR></WBR> มันได้ประโยชน์อะไร

ไปหาดูแต่นอก ๆ ไม่สนใจดูตัวเอง เท้าสะดุดรากไม้หัวตออยู่ตล<WBR></WBR>อดเวลา จนล้มลุกคลุกคลานไม่ดูเท้าที่<WBR></WBR>สะดุด ดูแต่ต้นไม้ภูเขา ดินฟ้าอากาศโน่น อวกาศโน่น แต่หัวตอที่จะให้โดนสะดุดหั<WBR></WBR>วแม่เท้าอยู่ไม่สนใจดู ความผิดมันอยู่กับเจ้าของ ไม่ได้อยู่ที่รากไม้หัวตอ จึงควรดูเจ้าของมากกว่าดูสิ่<WBR></WBR>งอื่นใด"


หลักของใจ : รวบรวมลำดับเรื่องจากเทศน์ข<WBR></WBR>อง หลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน

 

โอวาทธรรมหลวงปู่เหรียญ วรลาโภ
วัดอรัญญบรรพต จ.หนองคาย

"ผู้มีกุศลในใจ คือ มีบุญในใจ หนักแน่น ใครด่าว่าติเตียน ก็ไม่เสียใจ ไม่โกรธ ไม่เกลียด เพราะว่าใจมีบุญเป็นเครื่องอยู่ ตรงกันข้ามกับใจที่มีกิเลสเป็นเครื่องอยู่ กิเลสอยู่ในใจใคร ก็มีแต่ ปั่นจิตใจให้เดือดร้อนวุ่นวาย"

หลวงปู่เหรียญ วรลาโภ

 

พระโอวาทธรรม สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช
วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร

"อันที่จริง ทั้งความสุขทั้งความทุกข์ เป็นอุทกภัยเหมือนกัน ถ้ามีสิ่งที่เป็นเกาะเป็นที่พึ่งของใจดีแล้ว ก็ไม่เดือดร้อน การทำใจก็คือการให้เป็นเกาะที่พึ่งของใจนี่เอง

คนมีบุญก็คือคนมีเกาะของใจดี ที่ได้สร้างสมมาแล้ว และกำลังสร้างสมอยู่
ผู้ที่ทำกรรมดีอยู่มากเสมอ ๆ จึงไม่ต้องกลัวกรรมชั่วในอดีต.... หากจะมี กุศลของตนก็จะชูช่วยให้มีความสุขความเจริญสืบไป และถ้าได้แผ่เมตตาจิตอยู่เนือง ๆ ก็จะระงับคู่เวรอดีตได้อีกด้วย ระงับได้ตลอดถึงปัจจุบัน

สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ชา สุภทฺโท
วัดหนองป่าพง บ.พงสว่าง ต.โนนผึ้ง อ.วารินชำราบ จ. อุบลราชธานี

"จิตนี้ไม่มีอะไร ไม่เกิดตามใคร ไม่ตายกับใคร
จิตเป็นเสรี รุ่งโรจน์โชติการ ไม่มีเรื่องราวต่าง ๆ เข้าไปอยู่ในที่นั้น
ที่จะมีเรื่องราวก็เพราะมันหลงสังขารนี่เอง หลงอัตตานี่เอง"

หลวงปู่ชา สุภทฺโท

 

โอวาทธรรมหลวงพ่อพุทธทาส
สวนโมกข์พลาราม อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี



เรื่องกรรมที่ถูกต้องแท้จริงในพระพุทธศาสนา คือ เรื่องกรรมไม่ดำไม่ขาว เป็นที่สิ้นสุดแห่งกรรมดำกรรมขาว

คือหนีดีเหนือชั่ว เหนือบุญเหนือบาป เหนือสุขเหนือทุกข์ เป็นไปเพื่อนิพพานส่วนเดียว

เพียงแต่สอนว่า ทำดี-ดี ทำชั่ว-ชั่ว นั้นยังมิใช่ของพระพุทธเจ้าแท้ เพราะมีสอนกันอยู่ก่อนพุทธกาล...

ท่านพุทธทาสภิกขุ

 

โอวาทธรรมหลวงพ่อสงบ มนัสสันโต
วัดป่าสันติพุทธาราม อ.โพธาราม จ.ราชบุรี




"ธรรมะ เหนือ ธรรมชาติ เพราะธรรมชาติ คือ วัฏฏะ"


หลวงพ่อสงบ มนัสสันโต

 

โอวาทธรรมหลวงปู่บุญฤทธิ์ ปณฺฑิโต
ที่พักสงฆ์สวนทิพย์ จ.นนทบุรี

“รู้ก็สักแต่รู้ เห็นก็สักแต่เห็น ถ้าเห็นธรรมก็หายทุกข์ ถ้าแสงสว่างเกิดขึ้นเมื่อใด<WBR></WBR> ความมืดก็ดับ เหมือนไฟฟ้า เมื่อไฟสว่างมืดก็ดับเป็น ธรรมดา แสงสว่างที่ดับมืดคือพ้นโลก<WBR></WBR> เป็นพุทธปัญญา“

”ความทุกข์ที่จริงเป็นสิ่งด<WBR></WBR>ี ทุกข์นี้ดีจะได้เบื่อ เบื่อว่ากูไม่อยากเกิดแล้วโ<WBR></WBR>ว้ย จะได้ปรารถนาออกจากกาม เพราะถ้ามันสุขมันก็จะลืมตั<WBR></WBR>ว มันจะพาเวียนว่ายตายเกิดอยู<WBR></WBR>่อย่างนี้แหละ”

หลวงปู่บุญฤทธิ์ ปณฺฑิโต

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ดูลย์ อตุโล
วัดบูรพาราม จ.สุรินทร์



วันที่ 12 มีนาคม 2520 หลวงปู่ไปพักผ่อนวิเวกอยู่ที่<WBR></WBR>วัดถ้ำศรีแก้ว ภูพาน สกลนคร เป็นเวลา 10 กว่าวัน ค่ำวันสุดท้ายที่หลวงปู่จะเ<WBR></WBR>ดินทางกลับ ท่านอาจารย์สุวัจน์ พร้อมพระเณรในวัดเข้าไปกราบ<WBR></WBR>หลวงปู่เพื่อการอำลาให้หลวง<WBR></WBR>ปู่

ท่านกล่าวว่า พักผ่อนอยู่ที่นี่สบายดี อากาศดี ภาวนาก็สบาย นึกถึงบรรยากาศเก่า ๆ เมื่อสมัยที่เที่ยวธุดงค์ แล้วหลวงปู่ก็กล่าวธรรโมวาท<WBR></WBR>มีความตอนหนึ่งว่า

“สิ่งใดซึ่งสามารถรู้ได้ สิ่งนั้นเป็นของโลก สิ่งใดไม่มีอะไรจะรู้ได้ สิ่งนั้นคือธรรม โลกมีของคู่อยู่เป็นนิจ แต่ธรรมเป็นของสิ่งเดียวรวด<WBR></WBR>”


หลวงปู่ดูลย์ อตุโล

 

โอวาทธรรมหลวงปู่ดู่ พรหมปัญโญ
วัดสะแก จ.พระนครศรีอยุธยา

"หลักพระพุทธศาสนา...."

เล่ากันว่า มีโยมท่านหนึ่ง ไปนมัสการพระเถระองค์หนึ่งอยู่เป็นประจำ และในวันหนึ่งได้ถามปัญหาธรรมกับท่านว่า

“หลักของพระพุทธศาสนาคืออะไร...”

...พระเถระตอบว่า
“ละความชั่ว ทำความดี ทำจิตข
องตนให้ผ่องแผ้ว”

โยมท่านนั้นฟังแล้ว พูดว่า

“อย่างนี้เด็ก ๗ ขวบก็รู้”

พระเถระยิ้มเล็กน้อยก่อนตอบว่า

“จริงของโยม เด็ก ๗ ขวบก็รู้ แต่ผู้ใหญ่อายุ ๔๐ ก็ยังปฏิบัติไม่ได้”

อย่างนี้กระมังที่ผู้เขียนเคยได้ยินหลวงปู่พูดเสมอว่า

“ของจริง ต้องหมั่นทำ”

พระพุทธศาสนานั้น ถ้าปราศจากการน้อมนำเข้าไปไว้ในใจแล้ว การ “ถือ” พุทธศาสนาก็ไม่มีความหมายแต่อย่างใด

หลวงปู่ดู่ พฺรหฺมปญฺโญ

 

โอวาทธรรมหลวงปู่คำดี ปภาโส
วัดถ้ำผาปู่ อ.เมือง จ.เลย

"คนทุกข์คนจนในโลกนี้ไม่ใช่<WBR></WBR>ทุกข์เพราะเสือกิน ไม่ใช่ทุกข์เพราะงูร้ายกัด ไม่ใช่ทุกข์เพราะช้างฆ่า แต่ทุกข์เพราะความโลภ ความโกรธ ความหลงของตน จะทุกข์เพราะสิ่งใดๆ ก็ตาม ตัวความโลภ ความโกรธ ความหลงนี่แหละเป็นผู้ฆ่า

ความโลภ ความโกรธ ความหลง สามสิ่งนี้ร้ายกาจกว่าสิ่งอ<WBR></WBR>ะไรทั้งหมด ร้ายกว่าผีร้าย ร้ายกว่าเสือร้าย ร้ายกว่างูร้าย ไม่มีสิ่งไหนจะร้ายกว่าตัวค<WBR></WBR>วามโลภ ความโกรธ ความหลง เพราะฉะนั้นให้ระวังที่สุด เรื่องของความโลภ ความโกรธ ความหลง สามประการนี้ มันสามารถทำให้ผู้รู้แจ้งเป็<WBR></WBR>นคนมืดก็ได้ ฤทธิ์ของมันน่ะ มันอยู่เหนือทุกคนในโลกที่ไ<WBR></WBR>ด้เกิดมาในโลกนี้ ยกเว้นเสียแต่พระอรหันต์"


หลวงปู่คำดี ปภาโส

 

โอวาทธรรมหลวงปู่เสาร์ กันตสีโล
วัดเลียบ อ.เมือง จ.อุบลราชธานี



“ กายเรานี้เป็นแต่เพียงธาตุสี่<WBR></WBR> ไม่ใช่ตัว ไม่ใช่ตน ไม่ใช่สัตว์ บุคคล เรา เขา ผู้ปฎิบัติยึดหลักอันนี้ภาว<WBR></WBR>นาบ่อยๆ พิจารณาให้มากๆ พิจารณาย้อนกลับไปกลับมา จิตจะค่อยๆ ก้าวเข้าสู่ภูมิรู้ ภูมิธรรม เป็นลำดับๆ ไป “


หลวงปู่เสาร์ กันตสีโล

 

โอวาทธรรมหลวงพ่อพุทธทาส
สวนโมกข์พลาราม อ.ไชยา จ.สุราษฎร์ธานี

จิตเดิมแท้ ต้องเมื่อ ยังไม่มีความรู้สึกยึดถือ
ว่าคุณ มีตัวคุณ....

จิตเดิมแท้ ถ้ามันมีได้
ก็หมายถึง เมื่อมันยังไม่มี โลภะ โทสะ โมหะ.
......
ใครก็ต้องรับว่า กิเลสเหล่านี้ มันเพิ่งจะเกิด....
……………………………………………………….

ถาม :- กระผมภาวนาบริกรรมอยู่เสมอว่า พุทธบริษัท ไม่โกรธ
ถ้าโกรธ ไม่เป็นพุทธบริษัท คนโกรธ ไม่อาจเป็นพุทธบริษัท
เพราะไม่อาจนั่งแวดล้อมพระพุทธเจ้า.

ถ้าไม่อาจนั่งแวดล้อมพระพุทธเจ้า ก็ไม่เป็นพุทธบริษัท
เพราะคำว่าพุทธบริษัท แปลว่าผู้นั่งแวดล้อมพระพุทธเจ้า.

บางคนแกล้งหาเรื่องด่าผม ผมยังนึกได้ และไม่โกรธ
แล้วผมจะมาโกรธใต้เท้า ซึ่งช่วยเป็นหมอรักษาโรคเรื้อรัง ให้ผม
ผม ก็กลายเป็นอะไรไปเสียแล้ว เท่านั้นเอง.

ตอบ :- ก็อ้ายที่ กำลังเป็นกระผม กระผมที่ถูกด่า กระผมที่
พยายามจะไม่โกรธ นั่นมันก็มากอยู่ไม่น้อย เทียวนะ.

ถาม :- เพราะเหตุไรเล่า ขอรับ?

ตอบ :- เพราะนั่น ก็ยังไม่ใช่ จิตเดิมแท้.

ถาม :- ได้การแล้วขอรับ นี่ก็เหมือนกัน

อีกคำหนึ่ง ที่ผมยังมืดมัว มันเข้าใจยาก.

ตอบ :- ไม่เห็นมืดมัว หรือเข้าใจยาก ที่ตรงไหนเลย.

ที่เขาว่านิพพาน เป็นเมือง เป็นนคร เป็นศิวาลัย
เป็นแก้วโชติช่วง อะไรทำนองนี้,

อาตมาเห็นว่า มันเข้าใจยากกว่า จิตเดิมแท้ เป็นไหนๆ.
จิตเดิมแท้ หมายเอาตามตัวหนังสือ ก็แล้วกัน

คือถ้ามันมีได้ ก็หมายถึง เมื่อมันยังไม่มี โลภะ โทสะ โมหะ.
ใครก็ต้องรับว่า กิเลสเหล่านี้ มันเพิ่งจะเกิด.

คุณยังยึดถืออยู่ ว่าคุณไม่โกรธ

อาตมาว่า นั่นก็ยังมิใช่จิตเดิมแท้.


จิตเดิมแท้ ต้องเมื่อ ยังไม่มีความรู้สึกยึดถือ ว่าคุณ มีตัวคุณ.


(ชุมนุมปาฐกถา ชุดพุทธธรรม, พุทธทาสภิกขุ, สำนักพิมพ์ สุขภาพใจ,
พิมพ์ครั้งที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๓๕, หน้า ๒๓๔ – ๒๓๕)