สติดีดออกจากสมาธิ

ธรรมะหัวข้อ จิตคิดสติดับ เป็นธรรมะที่ย่อไว้

ยกทำธรรมะย่อมาเพื่อวัดทดสอบธรรมะของแต่ละท่าน ว่าใจท่านมีธรรมะเพียงใด

มีหลายๆท่าน ที่ตอบ จิตคิดสติดับ อยู่ที่กระทู้อื่น ตอบได้เข้าทางธรรมหลายท่านมาก แต่ก็มีบ้างท่านที่ไม่เข้าใจอยู่ดี

ท่านที่ไม่สามารถเข้าใจได้เลย น่าเป็นห่วง ดูเหมือนมีภูมิธรรมะพอเจอธรรมะย่อ จบเลยตอบไม่ถูก เพราะไม่มีธรรมะในใจเลย

ธรรมะย่อนี้ดี เวลาสอบลูกศิษย์ พวกท่องจำตำรามา อ่านอารมณ์พระอรหันต์พระอริยะเจ้ามาเสร็จหมด ไม่เข้าใจธรรมะ แท้จริงจากใจ จะไม่สามารถตอบได้สมบูรณ์

ขอบคุณครับ
​

 

เรียนท่านทดสอบ1 สิ่งที่ศัทธาท่านไม่ใช่การที่ท่านกล่าวชมข้าพเจ้าเลยแต่ที่ศัทธาท่านเพราะธรรมที่ท่านสามารถแตกประเด็นแม้เป็นการอธิบายที่ทำให้ท่านอื่นมองต่างธรรมไปแต่ท่านสามารถที่จะมองในธรรมนั้นได้ลึกและชัดเจน มากกว่าตำราในมือของหลายๆท่าน ข้าพเจ้าไม่เคยมองว่าธรรมของท่านอื่นว่าผิด แต่มองว่าเป็นภูมิธรรมที่แตกต่างให้เราได้เทียบดูในธรรม ในจิตของตัวเอง ท่านทดสอบ1เองก็เป็นส่วนหนึ่งที่ให้ข้าพเจ้าได้เห็นธรรมบางอย่างเช่นกัน ตามภูมิปัญญาที่มี มีหลายท่านที่ข้าพเจ้าได้สัมผัสในธรรมของท่านเหล่านั้นก็ต้องบอกได้เลยว่า อบอุ่นใจที่ศาสนาพุทธของเราไม่สูญหายไปกับพวกนอกรีดนอกรอย ขออนุโมทนากับทุกท่าน สาธุๆๆ

 

ถ้าท่านเอกวีร์ผ่านมาในกระทู้นี้ขอเชิญท่านแสดงภูมิธรรมเพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่ร่วมทางธรรมยังจุดหมายเดียวกันค่ะ

 

คุณdangcarryครับ อาการของคุณมันเหมือนกับ นักปฏิบัติสมัยเก่า
ที่มีอาการสงสัยแล้วพยายามปิดบัง ด้วยมีคำกล่าวไว้ว่า ศาสนาพุทธ
ห้ามสงสัย เมื่อมีอาการดังว่าก็เลยโมเม ไปให้สิ่งอื่นเพื่อปิดกั้นใจตัวเอง
เมื่อเกิดอาการสงสัย

ในส่วนของผมที่เกี่ยวกับเรื่อง วิจิกิฉาก็เหมือนกันครับ
ความหมายของธรรมนี้ มันไม่ใช่ว่า อย่าสงสัยในธรรม8ประการ
แต่ความเป็นจริงแล้วมันน่าจะหมายถึง ไม่มีความสงสัยในธรรม8
แล้วอะไรที่จะทำให้รู้ว่าเราไม่มีความสงสัย นั้นก็คือสามารถอธิบาย
ที่มาที่ไปในธรรม8นั้นได้ครับ

อาการของคุณมันก็อยู่ในสิ่งที่ผมบอกมาครับ พอได้รับฟังคำอธิบาย
ถ้านอกเหนือจากสิ่งที่ตัวเองรู้หรือเข้าใจก็จะโมเมว่า เป็นความคิด
ธรรมดาของผู้ไม่ได้ปฏิบัติ นี้งัยครับผมถึงบอกว่า การปิดบังซ้อนเร้น
อาการสงสัยหรือไม่รู้
คนที่ตั้งเป้าในการปฏิบัติไว้ก่อนว่าต้องได้หรือเป็นอย่างนั้นอย่างนี้
ผลที่ได้มันก็เป็นแบบที่คุณกล่าวครับ


การปฏิบัติที่แท้จริง เราจะต้องปฏิบัติให้รู้ถึงรูปนาม
สามารถอธิบายความได้ว่าทำไมเพราะเหตุใด
เพราะสิ่งต่างๆมันมีอยู่จริง มันเป็นธรรมชาติ
เป็นส่วนของพุทธศาสนา
ที่แน่ๆ กายนั้นมีอยู่จริง แล้วผัสสะหรือความรู้สึกล้วน
เกิดจากกายทั้งสิ้น

พระพุทธเจ้าทรงสอนเรื่องเหตุปัจจัย ทำให้รู้ถึงเหตุที่มาที่ไป
การกระทำของคุณมันกำลังบอกว่า คุณปฏิเสธเหตุผล
ปฏิเสธความเป็นจริง ขอโทษครับที่จะบอกว่ามันไม่ใช่หลักการ
ของศาสนาพุทธครับ

เอาแค่คำจำกัดความของคุณ ที่ว่า"สติดีดจากสมาธิ"
ผมฟังแล้วมันมีอาการแย้งขึ้นมาทันที
มันแสดงให้เห็นว่าคุณ ไม่รู้ในเรื่องของเหตุปัจจัย
หรือไม่ศึกษาให้ดีก่อนที่จะให้คำจำกัดความนี้ครับ

 

ท่านสมาชิกครับ ผมเคยตำหนิผู้อาวุโสท่านหนื่งไว้ในกระทู้อื่น
ว่าด้วยเรื่องการอธิบายธรรม กล่าวว่าการอธิบายโดยขาดเห็นผล
สรุปเหตุผลด้วยวิธีมักง่าย เพียงแค่หาบัญญัติที่ฟังแล้วไพเราะ
มาให้ความหมายในสิ่งที่เป็นปัญหา ซึ่งในความเป็นจริงแล้วมัน
ไม่ได้ทำให้เห็นสิ่งที่ต้องการคำตอบเลย ยิ่งทำให้ผู้ที่ได้ฟังกลับ
ไปใช้จินตนาการของตัวเองลงไปตีความเพื่อให้ได้คำตอบ
ในที่สุดสิ่งที่ได้ก็คือ สิ่งที่ตัวเองคิด สิ่งที่ตัวเองชอบ

ถ้าเหตุการณ์ยังเป็นแบบนี้ผมว่า เด็กหรือคนรุ่นหลังคงเลิก
นับถือศาสนาพุทธกันหมด เพราะเขามองว่า มันขาดเหตุผล
การอธิบายความดูแล้วมันเหมือนการจินตนาการขึ้นมาเอง

ที่กล่าวมาไม่ใช่ว่าศาสนาพุทธจะเป็นอย่างนั้น
ศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่เจริญมาพร้อมกับวิทยาสตร์
คำสอนของพระพุทธเจ้า สามารถอธิบายในแง่ของวิยาสตร์ได้ทุกเรื่อง
หลักคำสอนของพระพุทธเจ้า เป็นเหตุเป็นผลซึ่งกันและกัน
มันขึ้นอยู่ที่ว่า ผู้ใดจะรู้หรือนำธรรมของท่าน
มาใช้ให้ถูกที่ถูกทางครับ

 

ตอบ ขอบคุณที่ชี้ทาง การจำกัดความก็ขึ้นอยู่กับธรรมที่เกิด ว่าเหมือนหรือต่างกัน สมมุติจึงเป็นเหตุของประการทั้งปวง อยากฝากข้อคิดสักนิดว่าการเจริญสมาธิเพื่อให้เกิดสิ่งใด และมองเห็นสิ่งใด และควรมีสิ่งใดเป็นแม่ทัพใหญ่ในการประหารข้าศึกแห่งกองทัพกิเลส สิ่งใดคือสำคัญควรมี สิ่งใดคือสำคัญควรละ ขอบคุณมากค่ะที่ได้ให้แสดงความคิดเห็น

 

เรื่องจิตคิดสติดับ นี้ก็เช่นกันครับอ่านหรือฟังดูแล้ว
ผมตีความเลยครับว่า....หัวมังกุ ท้ายมังกร มันผสมปนเปกันจนหา
ความหมายหรือผิดจากความเป็นจริงไปเลยครับ

อย่างเช่นว่า จิตคิดผมว่ามันหลงรูปหลงนามไปกันใหญ่เลยครับ
มันมีหรือครับที่ว่าจิตคิดได้ จิตเป็นเพียงสภาวะที่เกิดจากความคิด
ที่เรียกว่าสังขาร หรือจะเรียกว่า อารมณ์หลงก็ได้

แล้วที่ว่าสติดับ มันก็ไม่ต้องรอให้อะไรไปคิดหรอกครับ
ในแง่ของไตรลักษณ์ มันก็เกิดดับของมันอยู่แล้ว

สรุปครับถ้ายังยึดในเรื่องนี้อยู่ สังโยชน์ในเรื่อง สักกายทิฐิ
มันจะก้าวข้ามยากนะครับ

 

การใช้คำจำกัดความเพื่อสื่อให้ผู้อื่นรู้จะต้องมาจาก การปฏิบัติที่เป็นไปได้
ในแง่ของพุทธศาสนา ซึ่งหลักการที่เป็นเหตุเป็นผล ไม่ใช่การนำคำโน้น
มาโยงคำนี้ให้เกิดศัพ์ใหม่ แต่หาจุดหมายไม่ได้ แถมทำให้เกิดความสับสน

ตัวอย่างเช่นข้อความข้างบน กิเลสที่คุณกล่าวอ้าง
เราควรประหารหรือควรละดีล่ะครับอ่านแล้วงง???

 

ผมเลือกเอามาถามในส่วนที่พอจะเป็นความรู้
อันอื่นมันดูแล้วเหมือนการย้อนกัน เลยไม่สนใจ

คุณครับรบกวนขอความรู้หน่อยครับว่า
สติปัสฐานสี่เกิดขึ้นพร้อมกันของคุณมันเป็นอย่างไรครับ?
ถ้าไม่เต็มตอบก็ไม่เป็นไรครับ ผมไม่เซ้าซี้ เห็นใจครับ

 

ผู้เหมือนจะรู้ผู้อื่น เพราะไม่รู้ตัวเอง
ผู้ที่ไม่รู้ตัวเอง ก็เพราะมัวแต่จะไปจ้องรู้ผู้อื่น
แล้วก็เลยไม่รู้ทั้งตัวเอง และไม่รู้ผู้อื่น
มืดบอดไปอีกกาลนานเลย ยิ่งพูดยิ่งไหล
ต้นดี ปลายเริ่มเบี้ยว

 

สติ ดีดออกจากสมาธิ

เดาว่า น่าจะกำหนดได้ดีมาก สติต่อเนื่องมากจนจิตตื่นมีกำลัง
การที่จิตตื่นนี่ มันจะรู้ชัดไปมาก สิ่งต่างๆ ชัดกว่าเดิมมาก
จนขนาดอาจรู้สึกว่า สติกับสมาธิแยกกันเห็นชัด
แต่ที่จริง สติยิ่งต่อเนื่องสมาธิยิ่งมากขึ้นตามด้วย
เพียงแต่ไปเห็นความต่างในลักษณะของมัน แยกมันได้

คนที่เคยนั่งสมาธิอย่างเดียวอาจรู้สึกสงบใจ
แต่ถ้านั่งสมาธิแบบภาวนา คือมีสติรู้กายใจไปด้วย
กำลังของ สติ สมาธิ ปัญญา เลยเห็นแยกได้ชัด
(ที่เรียกว่าสัมมาสมาธิซึ่งต้องใช้สติปัฏฐานหรืออริมรรคองค์แปดทั้งหมด)
คนปัญญาดีๆ นะ เขาก็อาจจะพูดว่า เห็นปัญญาดีดออกจากสมาธิก็ได้มั๊ง ?
คือ คิดอะไรนี่แตกละเอียดไปหมด ไม่ได้คิดแบบฟุ้งซ่านนะ..
แต่คิดพิจารณาอะไร ก็เข้าไปเข้าใจความจริงได้ซะงั้น
หรือคิดอะไรก็แนบแน่นกับความคิดนั้นได้แบบมีกำลังมาก
โดยเฉพาะเรื่องไตรลักษณ์นี่ เห็นชัดแม้นในความคิด(นิมิตนาม)
ไม่ใช่แค่นิมิตทางรูปอย่างเดียวที่จะเห็นได้

สติ สมาธิ ปัญญา ล้วนเป็นปัจจัยหนุนกัน

คลิป ตอนจบฮาแตก ระวังตกใจ คลิปนี่ไม่ซ้ำ - คลิปแมส

 

ตอบเรื่องการสนทนากับท่าน บุญพิชิต ตอบรวบยอดเลยน่ะในบรรดาผู้รู้ไม่ว่าจะเหล่าใด หรือจะเป็นกลุ่มใดก็ตามการที่จะเข้าใจในภูมิธรรมได้เหมือนกันก็ต้องว่าด้วยความสามารถแห่งภูมิธรรมว่าสิ่งที่ได้รู้มาจากอะไร การจะรู้ให้แจ้งต้องเน้นที่การปฏิบัติ รู้เองเห็นเองจะอธิบายจนหมดมันไม่หมด จะอธิบายให้รู้แจ้งขนาดที่ท่านบอกให้เห็นขาดเลย ก็ไม่รู้จะทำงั้ย เพราะไม่สามารถรู้ได้เลยว่าท่านมองที่ธรรมหรือเปล่า เพราะก็มีที่ท่านอื่ีนเข้าใจ ส่วนเรืองสติปัฏฐาน4 เกิดขึ้นพร้อมกัน กาย เวทนา จิต ธรรม มันเป็นเรื่องอย่างนั้นจริงๆ อยู่ที่คุณจับสิ่งใดได้ก่อน เราว่าเรื่องนี้คุณน่าจะทราบได้อยู่แล้วเำพราะดูจากความคิดเห็นของคุณไม่ต้องอธิบายเยอะิ จะกลายเป็นสัญญา กับสังขารไปอีก เดี๋ยวจะรับประเด็นอื่นที่แตกต่างไม่ได้อีก คุณเข้าใจเรื่องธรรมนี่พิศดารล้ำลึกไหม แต่ต้องอยู่ในพระธรรมน่ะ มันไม่มีอะไรต้องเป็นเช่นนี้ มีแบบนี้ เพราะขนาดนี้เราว่าธรรมที่เรามีอยู่ก็ยังต้องพิจารณาต่อไปอีกมาก พระธรรมเป็นเรื่องต้องปฏิบัติเพื่อให้รู้ ในความคิดของเราสิ่งที่ผู้ปฏิบัติย่อมจะมองเห็นได้ตามวาสนาหรือสิ่งที่เคยสั่งสมไว้ และต้องขอโทษท่านบุญพิชิตด้วยที่ได้กล่าวให้ท่านน้อยใจโดยไม่มีเจตนาเลยอย่าโกรธธเลย เราอาจจะคุยในความคิดเห็นนี้เป็นสุดท้ายแล้ว เพราะเท่าที่ดูไม่ค่อยได้ธรรมเท่าไหร่ แต่ได้เรื่องเยอะดี ไปปฏิบัติให้ดีที่ตัวเองดีกว่า และต้องขอบพระคุณท่านทดสอบ1เป็นอย่างสูง ท่านลุงมหา ท่านสับสน และเพื่อนๆทุกท่าน เอาไว้ค่อยแสดงความคิดเห็นในกระทู้อื่นๆน่าจะได้ธรรมดีกว่า

 

ท่าน dangcarry กระทู้ผมด้านบน เจตนาผมไม่ได้จะยกยอชมท่าน เพียงแต่จะย้ำท่านว่าพูดตรงธรรม เพราะคาดไว้ตั้งแต่ได้อ่านกระทู้แล้วว่า ท่านจะคุยกับท่านหนึ่งเข้าใจไม่ตรงกันอย่างมาก อาจเรียกได้ว่า เข้าใจตรงข้ามกัน เลยมาดักไว้ก่อนด้วยคำพูดที่ว่า

ผู้ที่ปฏิบัติได้ ย่อมรู้เห็นและเข้าใจใน สิ่งที่ตนปฏิบัติได้แล้วเป็นอย่างดี
ธรรมะแม้พูดเพียงเล็กน้อยหรืออธิบายบ้างส่วน ผู้ที่ปฏิบัติเข้าถึงแล้ว ย่อมมีความเข้าใจตรงกัน

ในทางกลับกันถ้าผู้ปฏิบัติเข้าไม่ถึงนำคำพูดของผู้ปฏิบัติได้มาหาความหมาย
ก็ทราบได้แค่เพียงความหมายที่เป็นภาษา(ไทย)ที่ท่านผู้นั้น อ่านออกก็เพียงเท่านี้
ไม่สามารถรู้ความในของคำนั้นได้ไม่ว่าด้วยวิธีใดๆก็ตาม
เพราะ ถ้าธรรมไม่ออกจากใจแล้ว ไม่มีทางเห็นธรรมนั้นได้ตรงกัน
​

ที่นี่ท่านจะพอเข้าใจความนัยของคำพูดผมแล้ว ว่าเป็นอย่างไร
อย่างน้อยก็เป็นการทดสอบใจท่านไปด้วยหลังจากที่พูดกันแล้วว่าเป็นอย่างไร

บางท่านเรารู้เขา แต่เขาไม่รู้เรา
บางท่านเราไม่รู้เขา แต่เขารู้เรา

ผู้ที่มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ์ คือผู้ที่มีธรรมะสมบูรณ์
จัดได้ว่าเป็นประเภทรู้ตนเอง ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่สุด
​

ขอบคุณครับ
​

 

บางท่านพอรู้แต่เพียงพื้นฐาน บวก ลบ คูณ หาร เป็น

แต่พอไปถึงขั้นการหาค่าตรีโกณมิติ หรือดีเทอร์มิแนนต์ หรือแคลคูลัส

ก็เลยเป็นค่าสัมบูรณ์ รูทสองต่อกันของจำนวนจริง เพราะยังไม่ผ่านเลขยกกำลัง

เหมือนอย่างกราฟเชิงเส้น ในจำนวนเชิงซ้อน


อนุโมทนากับภูมิจิต ภูมิธรรม และผู้สร้างบารมีทุกท่าน

 

คุณเต้าเจียวครับ ที่ผมเข้ามาถกหรือคุยกับจขกทก็เพราะ
ปัญหาเรื่อง การเอาคำจำกัดความ ที่จขกทมาใช้ในการอธิบายความ
อาจทำให้ผู้อื่นเข้าใจผิด เกิดความสับสน อาจจะเอาผลการปฏิบัติ
ของตนเองมาใส่ในคำของจขกท ซึ่งจขกทก็กล่าวเองว่า
ผลของการปฏิบัติแต่ละคนไม่เหมือนกัน

ดูตัวอย่างเช่นคุณเต้าเจียว เริ่มแรกก็ใช้คำ เดาว่า
แล้วคงไม่ต้องบอกต่อนะครับว่า การอธิบายความคือผลการปฏิบัติ
ของคุณเต้าเจียวเอง ไม่ใช่ผลการปฏิบัติของจขกท
แม้กระทั้งตัวผมเอง ยังเดาเอาว่า คำว่า สติดีดออกจากสมาธิคือ
อาการของคนที่เป็นสมาธิอยู่ แล้วตกใจจะหลุดจากสมาธิ

ความเห็นผมก็เหมือนกับคุณเต้าเจียวที่ว่า...
สติ สมาธิ ปัญญา เป็นปัจจัยเกื้อหนุนกัน

ผมจะเปรียบให้ดูให้เห็นครับว่า
...บ้านหลังหนึ่งมีหลังคา ซึ่งเปรียบเหมือน ปัญญา
...ตัวบ้านเปรียบเหมือน สมาธิ
...มีเสาบ้านเปรียบเหมือน สติ

ดูและพิจารณาแล้ว เสาบ้านหรือสติเป็นประธานหรือหน้าที่หลัก
ในการที่จะให้ตัวบ้านและหลังคาคงอยู่
ถ้าสติดีดออกจากสมาธิเสียแล้ว ผมสงสัยครับว่า สมาธิกับปัญญา
จะยังอยู่อีกหรือครับ
สิ่งที่เกิดหลังจากนี้มันเป็นปัญญาหรือความคิดกันแน่ครับ

สรุปตามความเห็นของผม
สติ สมาธิและปัญญาต้องรวมเป็นหนึ่งครับ

ขอแนะนำครับ การปฏิบัติหรือแม้แต่การดำรงชีวิตอย่าง ชาวพุทธที่แท้
เราควรมีเป็นอย่างแรกคือสัมมาทิฐิครับ

 

คุณdangcarryครับ ภูมิธรรมของคนเรามันมีระดับไม่เหมือนกันตามที่บอก
ที่คุณบอกต้องเน้นที่การปฏิบัติ ก็ใช่อีกเหมือนกันครับ แต่สิ่งสำคัญที่สุด
เราต้องมีทิฐิที่ชอบที่เป็นสัมมาเสียก่อน

สัมมาทิฐิในความหมายของการปฏิบัติ มันอยู่ที่ว่า ปฏิบัติเพื่ออยากได้
หรือปฏิบัติเพื่อปฏิเสธ ในสิ่งที่ไม่มีอยู่จริงครับ
ถ้าเรามีทิฐิที่ไม่เป็นสัมมาแล้ว ผมว่าการปฏิบัติไปก็ไม่ถึงจุดหมาย
อันนี้ผมกล่าวโดยรวม ไม่ได้ว่าของใครผิดของใครถูกนะครับ

ปัญหาผมมันไม่ได้อยู่ที่ให้คุณอธิบายธรรมให้ขาดเลย
ปัญหามันอยู่ที่ การที่คุณเอาคำจำกัดความ ที่คุณแต่งขึ้นเอง
มาอธิบายความ ในผลการปฏิบัติของคุณเอง ผมรู้สึกสับสน ก็ต้อง
ให้คุณขยายความซิครับ

และสิ่งสำคัญที่สุด ที่ทำให้ผมซักไซ้ไล่เรียงคุณต่อก็เกิดจาก
ที่ผมอยากรู้ว่า ลักษณะของการปฏิบัติคุณเป็นอย่างไร
แต่กลับได้คำตอบว่า ปัญญาคนเรามี สุตตะ จิตตะและภาวนา
พอได้อ่านคำตอบ ผมก็ตีความได้ว่า คุณกำลังว่าผมไม่ได้ปฏิบัติ
กับว่าผมไม่มีปัญญา

แต่ต้องขอโทษครับก่อน เพราะผมคิดว่า
คุณตอบไม่ได้ แต่รักษาศักศรี เลยกล่าวในลักษณะยกตนข่มท่าน
แล้วขอบอกครับถ้าเข้าใจว่าผมไม่ได้ปฏิบัติ ขอบอกครับว่า
ผมปฏิบัติครับ แต่เป็นการปฏิบัติเพื่อทิ้งไปหรือไม่เอา(คงเข้าใจนะครับ)

เรื่องของธรรมถ้าเรามองก็เห็นครับ แต่ต้องเห็นด้วยความเป็นจริง
แต่ถ้ามองเกินจริง เกินธรรมชาติของธรรมแล้ว
นั้นเรียกว่า...การปรุงแต่งธรรมครับ

 

ขอเป็นกำลังใจให้ท่านจขกท
ใครจะสอนมวย........
ใครจะวางมวย.............
ช่างเค้าเถอะ..........
ไม่ต้องไปรู้ใคร.....ไม่ต้องไปเห็นใคร.... ถึงคนสอน...คนวาง.....จะเป็นใคร....
ขอให้ยึดมั่นในพระธรรม....ดูอะไร..เห็นอะไร....ก็ไม่สู้เห็นตัวเอง...

 

พระคุณเจ้าพระพรหมมุนี (ผิน สุวโจ)
วัดบวรนิเวศวิหาร กรุงเทพมหานคร​

"ธรรม" แปลว่า "ทรง" เป็นทั้ง ๑. กุศล ๒. อกุศล ๓. กลางๆ ​

ธรรมแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ​

๑. ธรรมะฝ่ายโลกียะ คือ ไม่มีรู้
เช่น ก้อนหิน กรวด ทราย ต้นไม้ ธรรมอันอยู่ในโลก

๒. ธรรมะที่เป็นโลกุตระ ธรรมอันอยู่เหนือโลกมีรู้อยู่ในตัว​

ตัวอย่างเช่น...​

โลกียะ คือ เหตุผล ได้ เสีย ชนะ ดี ชั่ว อารมณ์อยากได้ รักใคร่ ฯลฯ ความรู้ที่เปลี่ยนแปลงได้​

โลกุตระ คือ รู้ว่าง รู้โปร่ง รู้หยุด รู้เงียบ รู้สงบ รู้นิ่ง รู้ของจริงแจ้งประจักษ์ชัด รู้อยู่กับตัว​

__________________
สิ่งใดไม่เที่ยง สิ่งนั้นคือทุกข์<!-- google_ad_section_end --> <!-- google_ad_section_end -->​