ภูไท...ภาษาภูไท...วันละคำ

สาธุค่ะ
เรื่องนี้ติงดูเหมือนจะเคยอ่านในประวัติพ่อแม่ครูบาอาจารย์สายธรรมยุต ว่าชนเผ่าภูไท มีความเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนาและให้การอุปัฏฐากพระดีมากค่ะ

 

น้องอุ๋มอิ๋มมาโต้ผญากันไหม เพราะว่าคุณแม่ติงอยากฝึกพูดค่ะ ^^

 

มื้อนี้ขอเสนอคำเว้า เอาโสดาบันเฮ้อได๊ ก่อนปี๋สองพันสิบสอง (กรุนาเอ่อะเสงพาสาพูไทเด้อ) เหอ เหอ

 

น้องอุ๋มอิ๋มมาโต้ผญากับคุณแม่บ๋อ คุณแม่เย่อะเว้าผญาภาษาภูไทเป๋น


มื้อนี้ก่ะเอาผญาไปอ่านเบิง

“ไม่มีเขา ไม่มีเรา ไม่มีอะไร”

ได้ยินข้อธรรมนี้ ฟังหลายที แปลบ่ออก
อยากมาบอกพี่น้อง ขอแฮงให้ ซ่อยแปล
บางทีได้ซ่อยแก้ ความทุกข์โศก มวลมนุษย์
อาจสิเป็นผลบุญ ส่งให้เฮาผ่องใสขึ้น
เพื่อให้เป็นป่องให้ ปัญญาทาน ของพวกท่าน
จงอุทิศปัญญาทาน ให้แก่พวกหนุ่มน้อย คอยครองสร้าง ฮีตสืบไป ท่านเอ้ย

เดวข้อยล่ะเอาผญามาฝ่ะมื้อล่ะก๋อนเด้อ เหอ เหอ
​

 

วัฒนธรรมภูไท

วัฒนธรรมภูไท





ความเป็นมาของเผ่าภูไท

ชาวภูไท เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่ใหญ่ที่สุดรองลงมาจากกลุ่มไทลาว ส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยมีแม่น้ำโขงแยกกลุ่มนี้ออกจากภูไทในภาคเหนือของลาว และญวน กลุ่มภูไทกลุ่มใหญ่ที่สุดอาจจะอยู่แถบลุ่มน้ำโขง และแถบเทือกเขาภูพาน

เช่น จังหวัดนครพนม ได้แก่อำเภอคำชะอี ธาตุพนม เรณูนคร นาแก จังหวัดสกลนคร ได้แก่ อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้แก่ อำเภอกุฉินารายณ์ เขาวง สหัสขันธ์ ส่วนภูไทผู้เข้าสู่ภาคกลางในจังหวัดราชบุรี และเพชรบุรี ในย่านนั้นเรียกว่า ‘ลาวโซ่ง’

เผ่าภูไท เป็นคนเผ่าไทยกลุ่มหนึ่งที่มีอยู่ในแคว้นสิบสองจุไทย และอาณาจักรล้านช้าง การเคลื่อนย้ายของชาวภูไท เข้าสู่ภาคอีสานมีหลายครั้ง และมาจากที่ต่างๆ จึงทำให้กลุ่มภูไทที่เข้ามาอยู่ในจังหวัดสกลนคร เรียกชื่อตัวเองตามแหล่งเมืองเดิมของตนเช่น ผู้ไทวัง คือ ผู้ไทที่อพยพมาจากเวงวัง มาตั้งบ้านเรือนอยู่แถบอำเภอพรรณานิคม

ผู้ไทกระป๋อง คือภูไทที่อพยพมาจากเมืองกะปอง มาตั้งบ้านเรือนในเขตอำเภอวาริชภูมิ ผู้ไทกะตาก คือผู้ไทที่อพมาจากเมืองกะตาก มาตั้งบ้านเรือนอยู่แถบตำบลโนนหอม และแถบริมหนองหาร ทางทิศใต้

ชาวภูไทมีลักษณะความเป็นอยู่แบบครอบครัวใหญ่ในบ้านเดียวกัน เป็นกลุ่มคนทำงานที่มีความขยันขันแข็ง มัธยัสถ์ ทำงานได้หลายอาชีพเช่น ทำนา ทำไร่ ค้าวัว ค้าควาย นำกองเกวียนบรรทุกสินค้าไปขายต่างถิ่นเรียกว่า ‘นายฮ้อย’ เผ่าภูไทเป็นกลุ่มที่พัฒนาได้เร็วกว่าเผ่าอื่น มีความรู้ความเข้าใจและมีความเข้มแข็งในการปกครอง มีหน้าตาที่สวย ผิวพรรณดี กริยามารยาทแช่มช้อย มีอัธยาศัยไมตรีในการต้อนรับแขกแปลกถิ่นจนเป็นที่กล่าวขวัญถึง

เผ่าภูไทนิยมนุ่งผ้าซิ่นหมี่ตีนต่อ เป็นผืนเดียวกันกับผ้าผืนกว้างประมาณ 4-5 นิ้ว ย้อมครมเกือบสีดำ เรียกว่าผ้าดำหรือซิ่นดำ สวมเสื้อแขนกระบอกสามส่วน สำดำขลิบแดง ติดกระดุมเงิน หรือเหรียญสตางค์ หรือกระดุมขาวมาติดเรียงสองแถวห่มด้วยผ้าขิดพื้นเมือง เปลือยไหล่ด้านขวา ห่มด้านซ้ายและมัดชายผ้าสีข้างด้านขวา นิยมสวมสร้อยคอ สร้อยข้อมือ ข้อเท้า ด้วยโลหะเงิน เกล้าผมเป็นมวยสูงตั้งตรง ใช้ผ้ามนหรือแพรมนทำเป็นผ้าสี่เหลี่ยมเล็กๆ ม้วนผูกมวยผม

วัฒนธรรมประเพณี เผ่าภูไท มีเอกลักษณ์เป็นจุดเด่นหลายประเภท เช่น การแต่งทำนองดนตรี เรียกว่า ‘ลายเป็นเพลงของภูไท’ มีบ้านแบบภูไทคือ มีป่องเอี้ยม เป็นช่องลม มีประตูป่อง หน้าต่างยาวจรดพื้น มีห้องภายในเรือนเป็นห้องๆ ที่เรียกว่า ‘ห้องส่วม’

นอกจากนั้นยังมีวัฒนธรรมการทอผ้าห่มผืนเล็กๆ ใช้สำหรับห่มแทนเสื้อกันหนาวใช้คลุมไหล่ เรียกว่า ผ้าจ่อง นอกจากนี้แล้วยังมีผ้าแพรวา ใช้ห่มเป็นสไบ ซึ่งมีแหล่งใหญ่ที่บ้านโพน อำเภอคำม่วง จังหวัดกาฬสินธุ์ และมีผ้าลาย ใช้เป็นผ้ากั้นห้องหรือห่มแทนเสื้อกันหนาวได้ ซึ่งมีแหล่งใหญ่อยู่บ้านนางอย อำเภอเตางอย จังหวัดสกลนคร ประเพณีที่สำคัญของเผ่าภูไทซึ่งถือกันแต่โบราณ ได้แก่ การลงข่วง พิธีแต่งงาน การทำมาหากิน การถือผี และการเลี้ยงผี

ลักษณะการแต่งกายและการแสดง

 

สาธุ
สาธุ
สาธุ
ติงมาอนุโมทนาก่อนใครค่ะ....^^....

 

โอ๊ยๆๆ...ไม่อยากบอกว่าดีใจแค่ไหน ที่เจอเพื่อนพูดภาษาภูไทได้ในเว็บพลังจิต
เอาผญามาฝากบ่อยๆนะคะ ^^
เพราะว่าผญาเป็นภูมิปัญญาที่น่าอนุรักษ์ไว้ ไม่อยากให้สูญหาย...

 

ฮิฮิ...คุณครูติงแต่งชุดนี้ไปโรงเรียนดีหรือเปล่านะ ^^
​

 

โอ้น้ออ้ายเอย อย่ามาตีแถลงเว้าเอาลมเอ็ดตองห่อ เอาแดดเอ็ดเตาะกิ่ว
มันหละหมั่นบ่อนเลอเดน้อ สัจจะน้องนี้เว้า มิมีเซาได้ง่าย ฟ้ามิหงาย ดินทรายมิปี้น
หินอยู่น้ำมิฟูหึ้นแม้นมิไล ท้ายเจ้าล่าม บ่าวภูไทคนงามเอย

เอ็ด ตรงกับ เฮ็ด, ทำ
เตาะ ตรงกับ ตอก
บ่อนเลอ ตรงกับ ที่ไหน
เซา ตรงกับ หยุด, เลิก

 

โอ้ยน้อ สาวภูไทเอ้ย
ว่าแม่นเสอกินเจ้าสังมิเห็นฮอยลากเด้นอ
ว่าแม่นนาคกินเจ้าสังมิเห็นฮอยแก่
หรือแม่นเงอะปะแหล้
หรือแม่นแข้ปะโกว้งเอาเจ้าเข้าเวิ่นวังน้องเอย...

นางเอ๊ยอันนกเขาตู้พรากคู่กะยังขัน
กาหะมันสิเวาวอนจะคอนกะยังฮ้อง
บัดฮอดบทสิเงบคำเดียวมิเอิ้นสั่ง
คันมิเอิ้นสั่งอ้ายโพสต์ไว้กะยังดีน้องภูไทเอย...

เสอ คือ เสือ
เงอะ คือ เงือก
ปะ คือ ปาก ........ ส่วนใหญ่จะสังเกตได้ว่า ตัวสะกดแม่กก ในภาษาไทย ในภาษาภูไท จะตัดออก และทำให้เป็นเสียงสระเสียงสั้น เช่น ลูก จะเป็น ลุ หาก จะเป็น หะ เป็นต้น
โกว้ง คือ กว้าง
หะ ค์อ หาก
เงบ คือเงียบ

 

ภาษาภูไทวันนี้
มุดมัด ความหมาย รำคาญ
มะขิด ความหมาย พริก

 

"กลอนลำ ภูไท 3เผ่า ของวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์"
[ame=http://www.youtube.com/watch?v=-_5jpTDboSM&feature=watch_response]YouTube - ‪ภูไทสามเผ่า (วนศ.กาฬสินธุ์)‬‏[/ame]

 

คุณเเม่ค่ะ จะรอดูนะคะ ๕๕๕๕

 

วันนี้เสนอคำว่า "ไปสิเหร่อ"
คำนี้แปลว่า ไปไหน เพราะว่าภาษาภูไทสระเอแทนสระไอ

เพิ้ง ภาษาภูไทแปลว่า จริง ,ความจริง ยกตัวอย่างเช่น เว้าเพิ้งนี่แหล่ะ

 

ข้อย คนฮู้น้อยแต่กะขอเว้านำจัก น่อยแนเน้อๆๆๆ พี้น้องเอ้ย

1. โตผู้ฮ้าย เห้อลี้ยู คือกบ เห็นคนมา โตนจะลูปลงน้ำ >>ความรู้น้อยให้ค่อยฟังและพิจารณาอยู่เงียบๆไม่โอดภูมิโม้แข่งหรือเกทับ
2.ได้งินนกฮ้องยุพ้นกะว้าดี ได้งินซะนีฮ้องทางพี้กะว้าโม้น หลวมพุ้นหลวมพี้ หาบ่อนดีมิได้ >>>>อาจารย์นั้นดีก้อไปอาจารย์นี้เก่งก้อวิ่งไปหาไปมาหลายที่ ยังหาดีีให้ตังเองมิได้ หรือไปมาหลายอาจารย์ แต่ตนยังโง่เหมือนเดิม เห่อดีคนอื่นแต่ไม่ฝึกตัวเอง
3.โตบุญนั้น โหดำก้นก่าน โตบาปนั้น โหโล้นห่มเหลิง >>>สอนชีให้สำรวมระวังให้มากเวลาเข้าไกล้พระ
4.เจอคนเฮา กิเลสโตใหญ่ไต่ฮึ้นมื้อละร้อยโตน้อยๆไต๋ฮึ้นมื้อละพัน ดตยังมามิทัน กะไต่มานำซุมื้อ ซุมื้อ เด้อ>>>>ใจที่ไม่สำรวมระวังมันคิดทางไม่ดีอย่างเห้นได้ชัดเป้นร้อยครั้งในหนึ่งวัน ความคิดอกุศลเล็กๆน้อยๆเป็นพันครั้งต่อวันความคิดอกุศลอื่นๆที่ยังไม่เกิดมันจะเกิดขึ้นทุกๆวันมิได้ขาด ให้สำรวมระวังความคิดให้ดีเน้อๆๆๆๆ

คำสอน คุณย่าแก้ว เสียงล้ำ สำนักชีบ้านห้วยทราย

 

หย่อนมิเย่อะถือสาเอาสบาย แต่ควมหมายอาจผิดแผล่ง
บางเท้อเหล๋อใจแฮ๊งแฮง นำเด็กเล็กก่ะวัยรุ่นเหล่อน้อย
ถ้อยสั้นปั่นงวยงง แต่กะปลงได่แล่วล่ะ

หากมิวางเป็นจั๊กเท้อ เลยเย่อะซวนคุ้มใต้เหนือ
เอื้อเฟื้อคำจาเว่า เอาภาษาภูไทเฮ้อคงอยู่

แก้มปู๋หลู๋เทิ่งไหย่น้อย ฮักษาไว้แม่นซ้อยกันแหน่เด้อ
เด้อนางเดอ เด้อๆ อ้ายเดอ ตั๊บๆ

(แปลงมาจากของผู้ลางคน ลาวกะลาวตี้ มีหยังบ่?)

 

คอยน้องผู้ไปจาก

บ่มีน้องให้ห่วงหา แนมสายตาถ่าคอยนาง

ลมหายใจยังจดจ่อ ตั้งตารอพ้อแต่หน้า

เบิ้ดเวลาแล้วหรือบ่ ปล่อยคนง้อรอควมหวัง

มิอาจยั้งทางหัวใจ ถอดวางไว้ให้นางหล้า
​

ชีวิตนี้ขอทำเพ่อหวานใจอ้าย กะคือนาง ....แต่ผู้เดียว

เทียวโทรถามตามหาใจ ขอน้องนาง โปรดกลับมา อย่าลาร้าง

คึดฮ้อดอ้ายแน้บ่น๊อ....รอคองถ่าจนว่าโดน..เด๊ละนาง
​

 

ขักๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆม้วนๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ

 

ฅนภูไทท่างเลอเด้ หมู่เจ้านิ