พินัยธรรมหลวงปู่โต๊ะ

ตานอก ใช้สำรวจสิ่งภายนอก
ตาใน ใช้สำรวจใจกายของตน
นี่เรียกว่า สำรวจตรวจตรา
ภายในใจของตนว่า ใจเรานั้น
มันเป็นเช่นไร มันสูง มันต่ำ
มันหม่นหมอง มันสว่าง
สงบ ไม่สงบอย่างไร
คอยเตือนใจตนอยู่อย่างสม่ำเสมอ
จำไว้

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

เป็นสงฆ์ก็ต้องพึงสังวรในศีล
ให้รู้ในทุกขณะจิต ว่าเราเป็นสงฆ์
ต้องเป็นทั้งกายทั้งใจ
กายเป็นสงฆ์ แต่ใจไม่เป็นสงฆ์
เรียกว่า มีเล่ห์อุบาย คือหลอกลวง
ให้เข้าใจได้ว่า เราเป็นสงฆ์แท้
นี่เรียกว่า ไม่ใช่สงฆ์แท้
เป็นการอาศัยพระศาสนา
ทำให้เสื่อมทั้งทางโลก
และทางธรรม
นี่ อย่างนี้มีมากอยู่
กำจัดยาก
สังเกตุดู มีเช่นนี้จริง

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

ทำดีให้ติด เป็นนิสัย
ทำใจให้ดี เป็นสันดาน
ให้ความดีมันกินไปถึงกระดูก
ให้ความเป็นผู้มีใจบุญ
อยู่ในเลือดเนื้อของเรา
ทำไปจนหมดลมหายใจ
ว่าชีวิตนี้ อุทิศให้กับพระศาสนา

พระสังวรวิมลเถร

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

การไม่เบียดเบียนกัน
นี่ ไม่สร้างความอึดอัดแก่กัน
การเบียดเบียนกันน้อย นี่พอได้
คือ อาศัยกัน ก็อนุโลม
ถ้าเบียดเบียนมาก นี่ อึดอัด
อึดอัด มาก เพราะถูกเบียดเบียนมาก
อึกอัดมากเข้า ก็เกิดการต่อว่า
ไม่พอใจ ก็เกลียดชังกัน
ไม่พอใจกัน นี่ โทษของการเบียดเบียนกัน
ดังนี้เป็นต้น

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

การกินผัก หรือกินเจนี้
เรียกว่า สำรวมระวังในการกิน
คือ ไม่กินเนื้อสัตว์ ไขมันสัตว์
นี่เรียกว่า กินแต่ผัก แต่ถั่ว งา
ถ้ากินเจแล้ว ยังโกหก พูดนินทา
ส่อเสียด ด่าบ่น นี่
เรียกว่า ท้องสะอาด
แต่ปาก ไม่สะอาด
ใจไม่สะอาด
ฉนั้น ท้องสะอาดใจก็ต้องสะอาดด้วย ปากต้องสะอาดด้วย
จำไว้

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

ความสุจริตนี้ ต้องมีไว้ประจำใจ
ไม่ว่าเรามีอาชีพอะไร เป็นคนจน
คนมั่งมี ร่ำรวย คือรวมความแล้ว
คือ เป็นคน ทุกคนถ้ามีความคิด
คิดอย่าง คน คิดว่าคนต้องทำตนอย่างไร
ที่เรียกว่าเป็นคนดี อย่างหนึ่งประการหนึ่ง
ในหลายๆประการก็คือ ต้องสุจริต
โดยเฉพาะข้าราชการ ต้องสุจริต
เป็นพิเศษ สำนึกว่าเราทำงาน
เพื่อ พระราชา เพื่อแผ่นดิน เพื่อประชาชน
นี่เป็นอาชีพ เป็นงานที่มีเกียรติ์
ฉนั้น ต้องสุจริต เป็นพิเศษ
นี่เรียกว่า ดี พิเศษกว่าคนที่ไม่เป็นข้าราชการ
จำไว้ ถ้าไม่สุจริตนี่ก็หนักใจประชาชน

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

พระพุทธเจ้าสอนให้เรารู้ว่า
ทุกข์นั้นเป็นเช่นไร
ให้รู้เรื่องทุกข์ โทษของทุกข์
แต่ไม่สอนให้แบกทุกข์
ถ้าศึกษาพระพุทธศาสนา
ก็ไม่ต้องแบกทุกข์
เพราะพระพุทธศาสนา
คือธรรมนั้น เนื้อแท้ก็คือ
สอนให้เรารู้จักวิธีดับทุกข์
บอกทางให้เราพ้นทุกข์
นี่ ควรศึกษาและปฏิบัติ
จำไว้
ปฏิบัติ

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

ผ้าจีวรหรือสบงอย่างใดอย่างหนึ่ง
ที่พระสงฆ์ครอง เรียกว่า ไตรจีวรนั้น
เป็นการแสดงว่า ผู้นุ่งห่ม คือพระสงฆ์
หรือสามเณร ในพระพุทธศาสนา
ถือได้ว่า สำคัญประการหนึ่ง
ส่วนการนำไปบูชา ก็มีจุดประสงค์หลาย
อย่าง มีจุดประสงค์ของแต่ละคน
อย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี ไม่เสียหายอะไร
หรือเป็นสิ่งงมงาย
เพราะไตรจีวร เป็นผ้าที่พระพุทธองค์
ทรงบัญญัติ ก็ถือว่าสำคัญอย่างยิ่ง
การน้อมนำไปบูชา หรือเป็นเครื่องระฤก
เราเป็นชาวพุทธ คือผู้มีศาสนา
มีความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ในหลักธรรม
ในความดี คือคำสอนในพระพุทธศาสนา
นี่ถือว่า ไปรักษา บูชา เป็นเครื่องน้อมใจ
แทน พระรัตนตรัย และครูบาอาจารย์
ก็ถือว่าดีอยู่

เจริญธรรม เจริญพร

พระสังวรวิมลเถร

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

พระสังวรวิมลเถร

พ่อแม่คือพรหมของลูก
ที่เรียกว่าพรหมนั้น
มีความหมาย คือ พรหมวิหารสี่นั่นเอง
เมตตา ๑ กรุณา ๑
มุฑิตา ๑ อุเบกขา ๑
เมตตา คือ มีความรัก มีความปรารถนาดี ต่อลูก
กรุณา คือ ไม่ยอมให้ทุกข์ต่างๆ เกิดแก่ลูก
ไม่ทอดทิ้ง
มุฑิตา คือ อยากให้ลูกได้ดี มีความสุข
เมื่อลูกได้ดี เป็นคนดี มีความสุข
พ่อแม่ก็สุขใจ
อุเบกขา คอยให้กำลังใจ เป็นกำลังใจ
คอยแนะนำ และยินดี เมื่อลูกเติบใหญ่
มีครอบครัว นี่เรียกว่า มีพรหมวิหารสี่

พ่อแม่เป็นครู เป็นผู้ให้ประโยชน์ ให้ความรู้
เป็นเนื้อนาบุญของลูก เป็นผู้มีอุปการะ
ฉนั้น พ่อแม่ คือ ผู้ควร เคารพ บูชา อย่างสูง
ขอให้เธอ จงมีความกตัญญู
ต่อพ่อ แม่ บูชาท่าน
ด้วย กาย วาจาใจ
ด้วยการประพฤติ ปฏิบัติตน
เป็นคนดี ไม่ทำให้ท่าน กลุ้มใจ หนักใจ
มีกตเวที คือ ตอบแทนคุณท่าน
ด้วยประการใดก็ตาม เมื่อมีโอกาส
เป็นเด็กดี เป็นคนดี ของพ่อแม่
จำไว้ให้ขึ้นใจ

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

วัตถุมงคลที่มีรูปแทนองค์พระพุทธเจ้านั้น
ถือได้ว่า สำเร็จแล้ว
มีความหมาย คือ สำเร็จโดยสมบูรณ์
เป็นรูปแทนองค์ สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
เราเพียงสักการะสรรเสริญ
พระพุทธองค์ มีรูปพระพุทธองค์
เราก็บูชา สักการะได้
ไปเสก ไปเป่า ไม่ได้
นี่สวดมนต์ สรรเสริญคุณพระรัตนตรัย
น้อมถึงคุณของพระรัตนตรัย
ของพระพุทธองค์
ก็เรียกว่า สำเร็จ

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

บางคนเมื่อพ่อแม่มีชีวิตอยู่
ไม่เจียดเวลาไปดูแล
เมื่อท่านล่วงลับตายจาก
ก็อาจรู้สึกเสียใจ
มากน้อยไปตามความคิด
ความรู้สึกของตน
มาคิดภายหลังว่า ไม่ทำหน้าที่ของตน
อยากจะทดแทนคุณ
นี่เรียกว่า สายเกินไป
ก็หาวิธีโดยการทำบุญให้พระสงฆ์
เป็นการทดแทนคุณ
หวังว่าทำไปแล้ว พ่อแม่ที่ล่วงลับ
จะได้บุญกุศลอันนี้
ก็ทำอย่างนี้อยู่เป็นจำนวนมาก
ฉนั้น จงตรึกตรองคิดไว้เสมอ
ว่าเราควรทำอย่างไรขณะที่ท่านยังมีชีวิตอยู่
บุญโดยตรง กับบุญภายหลัง
อย่างไหนควรต้องทำมากกว่า
คือ บุญดีทั้งนั้น
แต่อันไหนก่อนรีบก่อน จำเป็นกว่า
ก็ควรทำ จะได้ไม่เสียใจภายหลัง

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

พ่อแม่บางคนก็ไม่มีศีล คือเป็นครอบครัวไม่มีศีล
ติดการพนัน เสพสุรา ยาเมา เที่ยวกลางคืน
ด่าเช้า ด่าเย็น นี่ เห็นกันอยู่
เหล่านี้ก็ไปโทษเวร โทษกรรม
นี่ก็เรียกว่า มีเหตุผลอยู่บ้าง
อาจเป็นเพราะ เวรกรรมส่งผล
ฉนั้น ต้องหยุดเวร หยุดกรรม
โดยการ เป็นพ่อเป็นแม่ที่ดี เป็นตัวอย่างที่ดี
ไม่เล่นการพนัน ไม่เสพสุรา ไม่เที่ยวกลางคืน
ไม่ด่าเช้า ด่าเย็น คือมีศีลห้า มีอาชีพสุจริต
ทำบุญทำกุศล ตามฐานะของเรา
รักษาศีล กาย วาจาใจ นี่ทำได้ไม่ยาก
จะได้เป็นแบบอย่าง แก่ลูกๆ หลานๆ
ควรทำอย่างยิ่ง

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

ผู้ฟัง ที่นั่งกันอยู่
นี่ ต่างคนต่างมา
ต่อไป ก็ต่างคนต่างไป
พรุ่งนี้อาจไม่ได้มาฟังรวมกัน เหมือนวันนี้
วันนี้พบกัน พรุ่งนี้อาจไม่ได้พบกัน
เพราะความตายมันมาพราก
พรากชีวิตให้ต้องจากกัน
ความตายความเป็นนี่ เกิดกับทุกชีวิต
เกิดกับทุกคน ไม่เว้น
ผู้พูดก็ต้อง ตายจากกันไป
วันนี้พูดเสียงดังฟังชัดอยู่ดีๆ
คืนนี้ พรุ่งนี้ มะรืนนี้ พูดไม่ได้เสียแล้ว
ตายฉิบ นี่เป็นอย่างนี้
ฉนั้น เธอทั้งหลายจงอย่าประมาทในความ
เกิด ความดับ ความตาย
เรียกว่า ทุกข์วนเวียน
มีหนทางที่ไม่ต้องวนเวียน
ควรรีบค้นหาทางนั้นเสีย

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

การรับศีลรับพร
ผู้ให้ศีลให้พร
ก็ควรต้องมีศีล
พระสงฆ์ ให้ศีลให้พร
ผู้ใหญ่ ให้ศีลให้พร
ปู่ยา ตายาย ให้ศีลให้พร
พ่อ แม่ ให้ศีลให้พร
เหล่านี้ เรียกว่า เราไปรับศีลรับพร จากผู้ใหญ่
ไปรับศีล รับพร จากพระสงฆ์ ผู้ทรงศีล
โดยเฉพาะพระสงฆ์ ผู้ได้ชื่อว่า
เป็นผู้มีศีล เป็นผู้ทรงศีล
ฉนั้น พระสงฆ์ก็ต้องรักษา
ต้องทำตัว ทำตน ให้เป็นผู้ทรงศีล
อย่างที่ พุทธศาสนิกชนทั้งหลาย เข้าใจ
ว่า เป็นเช่นนั้น
ว่าเป็นผู้มีศีล เป็นผู้ทรงศีล

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

พ่อแม่บางคนก็ไม่มีศีล เป็นครอบครัวไม่มีศีล
ติดการพนัน เสพสุรา ยาเมา เที่ยวกลางคืน
ด่าเช้า ด่าเย็น นี่ เห็นกันอยู่
เหล่านี้ก็ไปโทษเวร โทษกรรม
นี่ก็เรียกว่า มีเหตุผลอยู่บ้าง
อาจเป็นเพราะ เวรกรรมส่งผล
ฉนั้น ต้องหยุดเวร หยุดกรรม
โดยการ เป็นพ่อเป็นแม่ที่ดี เป็นตัวอย่างที่ดี
ไม่เล่นการพนัน ไม่เสพสุรา ไม่เที่ยวกลางคืน
ไม่ด่าเช้า ด่าเย็น คือมีศีลห้า มีอาชีพสุจริต
ทำบุญทำกุศล ตามฐานะของเรา
รักษาศีล กาย วาจาใจ นี่ทำได้ไม่ยาก
จะได้เป็นแบบอย่าง แก่ลูกๆ หลานๆ
ควรทำอย่างยิ่ง

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

เป็นพระสงฆ์ ไม่ควรสะสมเงินทอง
นี่ ชาวบ้านเรียกเงินทอง
อธิบายอย่างนี้ เข้าใจง่าย
ส่วนปัจจัย มีความหมายหลายอย่าง
เงินทองนี่ เป็นอันรู้ความหมาย
เป็นพระสงฆ์ ไม่ควรอย่างยิ่ง
ไปสะสม เรียกว่า ไม่เหมาะสม
สะสมอาจไม่ผิดในศีล
แต่ทำให้ขาด ขาดอะไร ก็คือ ขาดสติ
เงินทองนี่ เป็นของดี
แต่กับพระสงฆ์ นี่ ไม่จำเป็นมาก
ไปสะสมมาก ต้องการมาก นี่ไม่ควร
ถึงไม่ขาดสติ ก็ขาดความยับยั้ง
พอขาดความยับยั้ง ก็ไม่พอ
พอไม่พอ ก็อยาก นี่วนเวียนอยู่อย่างนี้
มากเข้า มากเข้า ก็เป็นนิสัย เป็นสันดาน
ใช้คำว่าสันดานฟังดูไม่เพราะ แต่เป็นเช่นนี้จริง
เพราะมีอยู่ เห็นอยู่ จึงอธิบายได้
ดังนี้

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

ดวงจะดีไม่ดีนั้น
อยู่ที่เราทำตัวทำตน
ถ้าทำชั่ว ก่อเวร ก่อกรรม
ก็ไม่ต้องสงสัยเลยว่า
ดวงเราต้องไม่ดี อย่างแน่นอน
แต่ตรงกันข้าม
ถ้าเราทำดี ดวงของเรานั้น
ก็ต้องดี อย่างแน่นอน
ที่บางคนพูดว่า ทำดีได้ดีมีที่ไหน
ทำชั่วได้ดีมีถมไป
นี่ ได้ยินอยู่
ก็ถือได้ว่า เป็นความเข้าใจผิดมาก
ถ้าเรามีศีลที่ดี สมาธิที่ดี ปัญญาที่ดี
ทำแต่ความดี สร้างแต่ประโยชน์ที่ดี
แก่ครอบครัว แก่สังคม แก่หน้าที่ของตน
คือ ทำดี อย่างสม่ำเสมอ มั่นคงอยู่ในความดี
นี่ อย่างนี้ต้องดวงดี อยู่เหนือดวงไม่ดี อย่างแน่นอน
ฉนั้น ต้องเชื่อว่า ทำดี ดวงต้องดี ทำชั่วดวงต้องไม่ดีต้องชั่ว
จำไว้

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

เธอทั้งหลาย
มากินข้าวก้นบาตรพระสงฆ์
นี่ต้องช่วยกัน
พระสงฆ์ ต้องไม่ฉันทิ้งฉันขว้าง
เธอทั้งหลายก็ต้องไม่กินทิ้ง กินขว้าง
ทั้งข้าว น้ำ นี่ ให้ประโยชน์
ญาติโยมมีจิตใจเป็นกุศล
เรียกว่า ใส่บาตรพระ
สร้างบุญ สร้างกุศล
แก่ตน แก่ภิกษุ สามเณร เด็กวัด
หมู หมา นก กา นี่ได้กิน
ต้องไม่ กินทิ้ง กินขว้าง
ดูอย่างไก่ นี่กินหมด กินทุกเม็ด
นกนี่ กินทุกเม็ดข้าว
เราเป็นคน ต้องรู้คุณค่าของข้าว
ต้องไม่ กินทิ้ง กินขว้าง
จำไว้

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)

 

พ่อแม่สอนลูก อีกประการหนึ่ง
ไม่ต้องบ่น ไม่ต้องพูดมาก
เพียงแต่ ทำให้ลูกเห็น
ทำให้สม่ำเสมอ ทำให้ลูกดู
พาไป
พาไป พาไปเยี่ยม ไปกราบ ไปกอด
ไปกราบไปกอด ปู่ ย่า ตา ยาย
มีหมากพลู มีขนมไปฝาก
ติดไม้ ติดมือ ไปฝาก
ทำให้ลูกเห็น ลูกมันทำตาม
อ่อนน้อม ให้ลูกมันเห็น
กตัญญูกตเวทิตา ให้ลูกมันเห็น
ทำอย่างนี้ ต่อไป ลูกมันทำตาม
ทำกับพ่อกับแม่ เหมือนพ่อแม่ทำกับปู่กับย่ากับตายาย
นี่ต้องเริ่มจากพ่อแม่ จากพี่ ป้า น้า อา จากผู้ใหญ่ทำเป็นตัวอย่าง
สอนให้ลูกทำตาม หลานทำตาม อ่อนน้อมถ่อมตน ความมีน้ำใจ
ความกตัญญูกตเวทิตา ทำให้ลูกเห็น ทำเป็นต้นแบบเป็นตัวอย่าง
ไม่ต้องพูดมาก

พระสังวรวิมลเถร

(หลวงปู่โต๊ะ วัดประดู่ฉิมพลี)