ประกาศรายชื่อแจกสมเด็จองค์พระปฐมและพระเกศา พระพุทธโฆษาจารย์(เจริญ)

ทุกข์ คือความรู้สึก....

ทุกข์ คือความรู้สึกทุกอย่างที่เกิดในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการสัมผัสจากร่างกาย หรือรับรู้ได้จากจิตใจ

- บางเรื่องที่หากเรามองว่าคือเรื่องธรรมดา เราก็จะไม่รู้สึกว่ามันคือทุกข์
- บางเรื่องที่ทำให้เรากังวล หรือรู้สึกว่าเป็นปัญหา เราก็ว่ามันคือทุกข์
- แต่หากเราแก้ทุกข์นั้นได้ เราก็ว่ามันคือสุข

ยกตัวอย่างง่ายๆ

- นั่งนานๆ จะรู้สึกเมื่อย ความเมื่อยคือทุกข์
- ตื่นมาปวดท้องเข้าห้องน้ำ อาการปวดท้องคือทุกข์
- ท้องร้องหิวข้าว ก็เป็นทุกข์
- คิดถึงคนที่รัก ก็เป็นทุกข์

+ การแก้ทุกข์ของการเมื่อย คือขยับร่างกาย หรือนวด
+ การแก้ทุกข์ของการปวดท้อง คือเข้าห้องน้ำและขับถ่าย
+ การแก้ทุกข์ของการหิว คือกินข้าว
+ การแก้ทุกข์ของการคิดถึงคือ คือไปหา หรือโทรคุย

เป็นคำอธิบายแบบง่ายๆ นะคะ และหวังว่าเนื้อหานี้จะช่วยให้หลายๆ คนที่มืดมน เข้าใจในเรื่องทุกข์ และสามารถหาวิธีในการแก้ทุกข์ได้นะคะ


จันทรา เนลสัน
81/6 ม.5 ต.สุรศักดิ์ อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี 20110

 

ความทุกข์คืออะไร

ท่านว่า...
สรรพชีวิตที่เวียนว่ายตายเกิด ล้วนตกอยู่ภายใต้ความบีบคั้นทั้งปวง
ทั้งปวงเหล่านั้นเป็นทุกข์ทั้งสิ้น ไม่ได้เป็นสุขเลย
เพียงแต่เรามักไม่รู้ตัว ก็มองว่าเป็นเรื่องปกติธรรมดาไป
ไม่ได้เห็นเป็นทุกข์อะไร เมื่อแก้ทุกข์ได้เป็นคราวๆ ไปก็สุข
เช่นเมื่อหิว แล้วได้อาหารเข้าไปก็เป็นสุข แต่แล้วมื้อหน้า
เดี๋ยวก็ทุกข์อีก เป็นอย่างนี้ร่ำไปไม่รู้จบ
ทุกข์ คือ ความคิดนี่แหละ...! ความคิดที่ปรารถนาออกไปนอกตัวนอกตน หรืออยากเป็นโน่นเป็นนี่ แต่เป็นไม่ได้ดังใจตัวเองที่คิดต้องการ ก็กลายเป็นความทุกข์ใจเกิดความทรมานจิตใจเพราะเราไม่สามารถจะดับทุกข์ที่ใจของเราได้<?XML:NAMESPACE PREFIX = O /><O></O>

ทุกข์มี ๒ ทาง คือ ทุกข์กายกับทุกข์ใจ สิ่งที่จะแก้ให้พ้นทุกข์ได้ก็คือ การรู้ใจตนเอง โดยการเข้ามาประพฤติปฏิบัติทำใจของเราให้ละความร้อนใจ ให้กลายเป็นคนใจเย็น ถ้าใจเย็นแล้วไม่มีอะไรเป็นทุกข์เลย
อะไรทำใจร้อนใจ ? การคิดมาก การคิดไม่หยุด ความคิดนึกที่ไม่เป็นธรรม ความคิดที่ไม่ปล่อยวาง ความคิดที่ไม่เป็นกลาง คิดเข้าข้างตัวเอง ไม่มีเหตุผล เมื่อใจของเราเองไม่เป็นกลาง มันก็กลายเป็นอคติลำเอง ก็ไม่มีความสุขใจได้​

<CENTER></CENTER>'ความทุกข์' จำแนกออกเป็น ๑๒ ประการ คือ

(๑) ชาติปิ ทุกฺขา ความเกิด เป็นทุกข์
(๒) ชราปิ ทุกฺขา ความแก่ เป็นทุกข์
(๓) มรณมฺปิ ทุกฺขํ ความตาย เป็นทุกข์
(๔) โสโกปิ ทุกฺโข ความโศก เป็นทุกข์
(๕) ปริเทโวปิ ทุกฺโข ความคร่ำครวญ พิไรรำพันบ่นเพ้อ เป็นทุกข์
(๖) ทุกฺขํ ปิ ทุกฺขํ ความไม่สบายกาย เป็นทุกข์
(๗) โทมนสฺสมฺปิ ทุกฺขํ ความเสียใจ เป็นทุกข์
(๘) อุปายาสาปิ ทุกฺขา ความคับแค้นใจ เป็นทุกข์
(๙) อปฺปิเยหิ สมฺปโยโค ทุกฺโข การต้องประสบสิ่งที่ไม่เป็นที่รัก เป็นทุกข์
(๑๐) ปิเยหิ วิปฺปโยโค ทุกฺโข การพลัดพรากจากสิ่งที่เป็นที่รัก เป็นทุกข์
(๑๑) ยมฺปิจฺฉํ น ลภติ ตมฺปิ ทุกฺขํ ปรารถนาสิ่งใดไม่ได้สิ่งนั้น ก็เป็นทุกข์
(๑๒) สงฺขิตฺเตน ปญฺจปาทานกฺขนฺธา ทุกฺขา
ว่าโดยย่อ อุปาทานขันธ์ ๕ เป็นทุกข์ (คือ กายกับใจ เป็นทุกข์)
ขอขอบคุณครับ อนุโมทนาบุญ สาธุ

 

ทุกข์ คือ ความไม่สบายใจ

ทุกข์ เกิดขึ้นที่ใจ จิตใจเป็นตัวกำหนดทุกข์

แม้คนยากจนเหนื่อยกาย แม้พระป่าจะลำบากกลางป่าเขา แต่จิตใจก็เป็นสุข สบาย นั่นคือไม่มีทุกข์

 

ทุกข์ในความรู้สึกของฉันคือ

ความไม่สบายใจ กาย ทุกสิ่งอย่างที่เราผูกมันขึ้นมาเอง หรือมันจะเป็นการทดสอบกับชีวิตของมนุษย์ ให้หาหนทางแก้ไขทุกข์ ที่เกิดขึ้นกับตนเอง สิ่งหนึ่งที่คนจะนึกถึงรวมทั้งตัวดิฉันด้วยคือทางพระพุทธศาสนา ถ้าเกิดความทุกข์ก็จะหาทางเข้าธรรมะได้ด้วยตัวเอง เช่นการนั่งแผ่เมตตาให้ใจสงบ ระหว่างนั่งขายของ พอมีสติได้เราก็เริ่มจะมามองการแก้ปัญหาของทุกข์ที่เกิดขึ้น พร้อมทั้งให้กำลังใจตัวเอง แล้วย้อนกับมามองในครอบครัว พระอรหันต์ เมตตา บุญรักษาเราต้องลุกขึ้นมาสู้พร้อมกับเดินไปข้างหน้าถึงจะฝืนยิ้มก็ตาม

 

ขออนุโมทนาครับ ขอรับด้วยครับ

ทุกข์ คือ อยากได้อยากมีในสิ่งๆแล้วไม่ได้/ ทุกข์ คือทนได้ยาก/ทุกข์ คือใจกับกายทีทำให้ทุกข์/ทุกข์ คือการไม่มีสติในการยั้งคิดและทำเรื่องเรื่องต่างๆ/ทุกข์ คือเราทั้งหลายนั่นเองที่ไร้สติและไม่เข้าใจในทุกข์ทั้งมวลนั่นเอง ทุกอย่างว่างเปล่าไม่มีตัวตนนั่นเอง
ประสิทธิ์ ชมภูศรี
79/93 ม.2 ซ.นิมิตร
อ.เมือง จ.ภูเก็ต
83000

 

ขออนุโมทนาบุญด้วยค่ะ
ความทุกข์ เกิดจากใจ จากความอยาก จากความคิด ค่ะ

 

อุปาทานขันธ์ทั้ง 5 (ความยึดมั่นความถือมั่นใน รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ)ย่อมเป็น "ทุกข์" เนื่องจากยังไม่ได้รับการตอบสนองตามตัณหา ความอยากได้ อยากมี อยากให้เป็นไป ตามความพึงพอใจของตัวของตนเอง
เราจึงควรฝึกให้มีวิชชา มีปัญญา ดังนั้นการฝึก อานาปานสติ ให้มี สติ สมาธิ ปัญญา สมบูรณ์เกิดพร้อม เมื่อมีเหตุการณ์ใดมากระทบอายตนะภายใน (ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ)สติเราก็พร้อมที่ใช้ปัญญามาควบคุม ผัสสะ เวทนา ได้ทันไม่ให้เกิด ตัณหา อุปาทาน ดังนั้นเมื่อเกิดการดับลงของ อุปาทานก็คือการดับลงแห่ง "ทุกข์" นั้นเอง อนุโมทนา สาธุค่ะ

 

ทุกข์ คือ การที่คนยังมีความโลภ โกรธ หลง อยู่ภายในตัวไม่ย่อมปล่อยวางจึงทำให้เกิดกองทุกข์ขึ้น

ปรีชา ศุภมิตรพิบูลย์
88/15 หมู่1 (หมู่บ้านศรีประวัติฟลอร่าวิลล์ เฟส 2)
ตำบลศาลากลาง อำเภอบางกรวย จังหวัดนนทบุรี 11130

 

"ทุกข์" เป็นสมมุติปรุงแต่งตัวรูปตัวนาม มาจากความรู้สึกนึกคิด ว่ามันมีสภาพ ทนอยู่ได้ยาก ต้องโศกต้องเศร้าต้องทรมานต้องเจ็บปวดมีความเกิดดับ

(ตัวรูป)ร้อน (ต้วนาม)รู้ว่าร้อน เอาตัวทุกข์ เข้าไปปรุงแต่งว่ามันมี สภาพทนอยู่ได้ยาก

เป็นส่วนเกิน ที่ละได้ โดยกำหนดรู้เท่าทันมัน

ฐิตาภา พงษ์ภมร 60 ถ.ราชดำเนิน1 ซ.4 ต.ในเมือง อ.เมือง จ.กำแพงเพชร 62000
ขอกราบอนุโมทนาบุญด้วยค่ะ

 

ทุกข์ เพราะ คิดว่าทุกอย่างเป็นของเรา
ทุกข์ เพราะ ลืมคิดว่าคนทุกคนเกิดมาต้องตาย เลยขนขวยหาความสบายให้ตัวเอง
ทุกข์ เพราะ ไม่เชื่อ ในคำสอนของพระพุทธเจ้า (อยากได้ อยากกิน อยากรวย อยากสวย แต่ไม่อยากตาย และไม่อยากแก่)

 

ทุกข์ คือ สิ่งสมมุติ
สิ่งสมมุติ คือ ความคิดภายในตัวเรา (รัก โลภ โกรธ หลง) ที่ไม่สามารถบรรลุความพึงพอใจในคน คนนั้นได้ จึงทำให้เกิดเป็นทุกข์

การที่เราจะกำจัดความทุกษ์ได้ คือการปล่อยวาง ไม่ไปยึดติดกับสิ่งสมมุติที่ใจเราคิดขึ้นให้เป็นทุกข์ และพึงพอใจในสิ่งที่เราเป็น สิ่งที่เรามี


ผมเป็นลูกศิษย์ โรงเรียนเทพศิรินทร์
จึงอยากได้ พระและพระเกศา พระพุทธโฆษาจารย์ มาบูชาด้วยใจจริงๆครับ
ช่วยรับใว้พิจารณาด้วยครับ

ขอบคุณครับ
ศักดิ์ชัย ลิขิตเจริญกร
1/119 ม.5 ถ.สุขสวัสดิ์ ซ.สุขสวัสดิ์2
แขวงจอมทอง เขตจอมทอง
กทม 10150

 

ทุกข์ ความทุกข์ในความเข้าใจของดิฉันถ้าไม่มีเหตุแห่งทุกข์ ก็ไม่มีผลแห่งทุกข์คนเราเกิดมาพร้อมกับกิเลสและ ตันหาสเหมือนกับว่าเราเป็นทายาทของสิ่งเหล่านี้ รัก โลภ โกรธ หลงเป็นเหมือนกับว่าเป็นเงาตามเราไปทุกหนทุกแห่งทุกเวลาและทุกสถานที่ไม่เว้นแม้นแต่เรา
นอนหลับเช่นเวลาฝันเห็นตัวเลขหรือ ได้รับเงินทองถ้านำเลขไปเล่นก็โลภไม่ถูกก็โกรธ มัน
ทำให้เราเกิดทุกข์ หรือว่า เรารักหรือหลงใครถ้าสมหวังก็จะไม่เกิดทุกข์เแต่ถ้าเมื่อไรผิดหวังเมื่อนั้นจะเกิดทุกข์ทันที่ เมื่อไรเหตุแห่งทุกข์ไม่สมหวังคือ รัก โลภ โกรธ หลง เมื่อนั้นจะเกิดความทุกข์ทั้งกายและใจซึ่งจะมีผลทั้งกาย และใจร่างกายเกิดเจ็บป่่วยมันก็ทำ
ทำให้ใจไม่สบายไปด้วยดังนั้นเราต้องไปที่เหตุแห่งทุกข์ หม้่นทำบุญปฏิบัติธรรมเพื่อให้เรา
มีสติอยู่กับเราตรอดเวลาสามารถพิจารณาความทุกข์ได้ว่าเมื่อเกิดทุกข์ก็มีทางดับทุกข์เหมื่อนกันขอให้เรามีสติอย่าสงใจไปข้างนอกร่างกาย เราก็จะไม่มีทุกข์หรือมีก็น้อยลงเพราะเราทำใจได้
จิรัฏฐ์ เดชจีรัฐติกุล
394/3 ซ.สุขสวัสดิ์ 2 ถ.สุขสวัสดิ์
แขวง จอมทอง เขต จอมทอง กทม 10150

 

อธิบายไม่ค่อยเก่ง เอาตามที่ตัวเองเข้าใจแล้วกัน
ทุกข์เกิดจาก การรับรู้ด้วยอายตนะ ทั้ง 5 ได้แก่
ตา หู จมูก ลิ้น กาย เป้นตัวรับรู้ เมื่อได้รับรู้แล้ว จิตก็ปรุงแต่ง ในสิ่งที่ได้รับรู้ั
เมื่อสิ่งที่ได้รับรู้มาเป็นที่พอใจ ก็ ยินดี ดีใจ พอใจ
ส่วนสิ่งที่ได้รับรู้มาไม่เป็นที่พอใจ ก็ไม่ยินดี ไม่ดีใจ และไม่พอใจ จึงทำให้เกิดทุกข์
และเมื่อความยินดี ความดีใจ และความพึงพอใจ ก็ไม่สามารถคงอยู่ได้ ยั่งยืน และเมื่อหมดสิ้นความยินดี ดีใจ และพอใจ อาจจะทำให้เกิดทุกข์ขึ้นมาอีกได้ ถ้ายังยึดถืออยู่

รวมๆ ความทุกข์ เป็นเพียงอาการของใจ เท่านั้น เกิดขึ้นได้ ก็หยุดลงได้ เช่นกันกับความสุข เกิดขึ้นได้ ก็หยุดลงได้ เช่นกัน

ขอตอบเพียงเท่านี้แล้วกัน เข้าใจประมาณนี้

 

อนุโมทนาค่ะ
ฐิติพร เกตุเกษร
ทุกข์คืออะไร..?

ทุกข์ คือ ความคิดนี่แหละ...! ความคิดที่ปรารถนาออกไปนอกตัวนอกตน หรืออยากเป็นโน่นเป็นนี่ แต่เป็นไม่ได้ดังใจตัวเองที่คิดต้องการ ก็กลายเป็นความทุกข์ใจเกิดความทรมานจิตใจเพราะเราไม่สามารถจะดับทุกข์ที่ใจของเราได้

การปฏิบัติธรรมจึงเป็นเครื่องขจัดขัดเกลาจิตใจของเราให้สงบลง ให้มีธรรมเป็นเครื่องปกป้องคุ้มครอง ใจเราก็ไม่หลง ไม่หลงเป็นสุขกว่า ถ้าหลงมันเป็นทุกข์ เหมือนคนตาบอดเดินไม่ถูกทาง มันไปนอกทางเสียแล้วล่ะก้อ ชนโน่นชนนี่และโน่นเตะนี่แต่ถ้าไม่หลงก็เหมือนคนตาดีก็เดินไปตรงทาง ฉะนั้นถือว่าเรามาปฏิบัติเพื่อกันความทุกข์ใจ

ทุกข์มี ๒ ทาง คือ ทุกข์กายกับทุกข์ใจ สิ่งที่จะแก้ให้พ้นทุกข์ได้ก็คือ การรู้ใจตนเอง โดยการเข้ามาประพฤติปฏิบัติทำใจของเราให้ละความร้อนใจ ให้กลายเป็นคนใจเย็น ถ้าใจเย็นแล้วไม่มีอะไรเป็นทุกข์เลย

 

ทุกข์เป็นหลักธรรมสำคัญในพระพุทธศาสนา แปลว่าทนอยู่ในสภาพเดิมได้ยาก โดยทั่วไปหมายถึง สังขารธรรม อันได้แก่ ขันธ์ 5 คือสังขารทั้งปวงล้วนเป็นที่ตั้งของกองทุกข์


ทุกข์ในทางพระพุทธศาสนา ถือเป็นกิจในอริยสัจ 4 ที่ชาวพุทธต้องกำหนดรู้เพื่อละและปล่อยวางในลำดับต่อไปในกิจทั้งสี่ในอริยสัจ อันได้แก่
รู้ทุกข์ เพื่อค้นหาสาเหตุในการดับทุกข์
สมุทัย แล้วจึงตั้งจุดมุ่งหมายในการดับทุกข์
นิโรธ และดำเนินตามเส้นทางสู่ความดับทุกข์
มรรค คือสละ ละ ปล่อยวาง ไม่ยึดติดในใจด้วยอำนาจกิเลส

 

อะไรที่ไม่สบายกาย-ใจ นั้นแหละทุกข์๋

ทุกข์มากเพราะยึด

ทุกข์ยืดเพราะอยาก

ทุกข์มากเพราะพลอย

ทุกข์น้อยเพราะหยุด

ทุกข์หลุดเพราะปล่อย

 

ทุกข์หมายถึงสภาพที่ทนได้ยาก ทุกอย่างเป็นทุกข์ทั้งสิ้น
แบ่งเป็นหลักๆคือทุกข์กายและที่สำคัญคือทุกข์ใจ

 

ทุกข์ คือ ใจที่ไม่มั่นคง เมื่อมีทุกข์ อารมณ์ย่อมจดจ่ออยู่ในความทุกข์นั้นเป็นข้อวิตกอยู่ คือความฟุ้งซ่านในธรรมารมณ์นั้น สิ่งที่จมอยู่คือเวทนา คือความไม่ยินดีในอารมณ์นั้น คือความเศร้าหมอง มีความวิตกกังวลในความฟุ้งซ่าน มีทุกข์จากกายหนึ่ง และทุกข์จากใจหนึ่ง ทุกข์จากกายคือ มีความเจ็บปวดทรมานเป็นต้น ทุกข์จากใจคือ มีความอุปทานว่าในกายนี้มีความเจ็บอย่างนี้ หรือมีผัสสะใดๆเป็นของปรากฏ มีความไม่ชอบใจเป็นที่ตั้ง มีความไม่สมหวังอยู่เบื้องหน้า มีความโกรธบ้าง มีความเสียใจบ้าง นี่แหละคือ "ทุกข์"

นายสุจินดา สุขแสวง 140 หมู่ 14 ต.กุดโบสถ์ อ.เสิงสาง จ.นครราชสีมา 30330 อนุโมทนาสาธุครับ

 

ทุกข์ หมายถึง การความเจ็บปวดทรมาน ขันธ์5 ครับ
ขันธ์ 5 คืออะไร

สรรพสิ่งทั้งหลายในอนันตจักรวาลนั้น แยกประเภทได้เป็น 3 ส่วน (ดูแผนผังด้านล่างประกอบ) คือ

1.) ส่วนที่เป็นวัตถุทั้งหลาย ได้แก่ สสารทั้งหลาย แสง สีทั้งหลาย เสียง กลิ่น รส ความเย็น ความร้อน ความอ่อน ความแข็ง ความหย่อน ความตึง อาการเคลื่อนไหวของสิ่งต่างๆ ช่องว่างต่างๆ อากาศ ดิน น้ำ ไฟ ลม สภาพแห่งความเป็นหญิง เป็นชาย เนื้อสมองและระบบของเส้นประสาททั้งหลาย อันเป็นฐานให้จิตเกิด รวมทั้งอาการแห่งความเกิดขึ้น ตั้งอยู่ เสื่อมไป ดับไปของวัตถุทั้งหลายด้วย เช่น ร้อนไปก็ทุกข์ หนาวก็ทุกข์
ซึ่งรวมเรียกว่ารูปขันธ์ (ขันธ์ = กอง หมวด หมู่)

2.) ส่วนที่เป็นความรู้สึกนึกคิด และความคิดทั้งหลาย รวมเรียกว่านามขันธ์ แยกได้ 4 ชนิดคือ

2.1) เวทนาขันธ์ คือความรู้สึกเป็นสุขทางกาย ทุกข์ทางกาย โสมนัส(สุขทางใจ) โทมนัส(ทุกข์ทางใจ) อุเบกขาหรืออทุกขมสุขเวทนา(เป็นกลางๆ ไม่สุขไม่ทุกข์)เช่นเจ็บ ปวดร่างกาย

2.2) สัญญาขันธ์ คือความจำได้หมายรู้ในสิ่งต่างๆ คือส่วนที่ทำหน้าที่ในการจำนั่นเอง (ไม่ใช่เนื้อสมอง แต่เป็นส่วนของความรู้สึกนึกคิด เนื้อสมองนั้นจัดเป็นรูปขันธ์ เนื้อสมองเป็นเหมือนสำนักงาน ส่วนนามขันธ์ทั้งหลายเหมือนผู้ที่ทำงานในสำนักงานนั้น)เช่นจำหลงๆลืมๆ

2.3) สังขารขันธ์ คือส่วนที่ปรุงแต่งจิต คือสภาพที่ปรากฎของจิตนั่นเอง เช่น ความโลภ ความโกรธ ความหลง ทาน(สภาพของจิตที่สละสิ่งต่างๆ ออกไป) ความเมตตา กรุณา มุทิตา สมาธิ ความฟุ้งซ่าน ความหดหู่ท้อถอย ความง่วง ความละอาย ความเกรงกลัว ความไม่ละอาย ความไม่เกรงกลัว เจตนาในการทำสิ่งต่างๆ ความลังเลสงสัย ความมั่นใจ ความเย่อหยิ่งถือตัว ความเพียร ปิติ ความยินดีพอใจ ความอิจฉา ความตระหนี่ ศรัทธา สติ ปัญญา การคิด การตรึกตรอง

2.4) วิญญาณขันธ์ หรือจิต คือผู้ที่รับรู้สิ่งทั้งปวง คือรับรู้ความรู้สึกต่างๆ
ตั้งแต่ ข้อ 2.1 จนถึงข้อ 2.3 และเป็นผู้รับรู้ถึงส่วนที่เป็นรูปขันธ์ทั้งหลายด้วย อันได้แก่เป็นผู้รับรู้สิ่งทั้งหลาย ที่มากระทบทางตา หู จมูก ลิ้น กาย นั่นเอง รวมถึงเป็นผู้รับรู้ในสภาวะแห่งนิพพานด้วย

3.) นิพพาน คือสภาวะที่พ้นจากรูปขันธ์และนามขันธ์ทั้งปวง
หรือสภาวะจิตที่พ้นจากความยึดมั่นผูกพันธ์ในสิ่งทั้งปวง รวมถึงไม่ยึดมั่นในนิพพานด้วย
นิพพาน = นิ + วาน (ในภาษาบาลีนั้น ว. กับ พ. ใช้แทนกันได้ วาน จึงเท่ากับ พาน)
นิ = พ้น
วาน = สิ่งที่เกี่ยวโยงไว้ ได้แก่ ตัณหาคือความทะยานอยาก และอุปาทานคือความยึดมั่นถือมั่นนั่นเอง
นิวาน หรือนิพพาน แปลตามตัวจึงหมายถึงความพ้นจากเครื่องเกี่ยวโยง(ตัณหาและอุปาทาน) นั่นเอง

สรุปแล้วขันธ์ 5 ประกอบด้วย

1.) รูปขันธ์
2.) เวทนาขันธ์
3.) สัญญาขันธ์
4.) สังขารขันธ์
5.) วิญญาณขันธ์


โดยที่เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์รวมเรียกว่าเจตสิก ซึ่งแปลว่าเป็นสิ่งที่เกิดร่วมกับจิตเสมอ (ในภาษาบาลีนั้นสระ อิ กับสระ เอ ใช้แทนกันได้ เจต จึงเท่ากับ จิต นั่นเอง) คือจิตและเจตสิกจะเกิดและดับพร้อมกันเสมอ จะแยกกันเกิดไม่ได้ เพราะเป็นสิ่งที่เกี่ยวเนื่องกันอยู่ เพียงแต่ว่าตอนนั้นนามขันธ์ตัวไหนจะแสดงตัวเด่นกว่าตัวอื่นเท่านั้นเอง
การพ้นทุกข์คือการนิพพาน

 

ทุกข์คือ ใจไปเกาะติดกับความโลภ โกรธ หลง ทั้งทางกายและใจ