(๑๒) ตำนานมูลศาสนา

ทุติยสังคายนา
​

แต่นี้ไปจักกล่าวด้วยเรื่องพระยสเถร กระทำสังคายนาครั้งที่ ๒ ก่อนแล ลำดับปีเดือนวันคืนทั้งหลาย ตั้งแต่พระพุทธองค์เสด็จเข้าสู่พระปรินิพพานมา ประมาณได้ ๑๐๐ ปี ภิกษุวัชชีบุตรทั้งหลายชาวเมืองเวสาลีนั้น เขาทั้งหลายสำแดงวัตถุอันไม่ควร ๑๐ ประการคือ

๑ กำหนดว่า ภิกษุเก็บเกลือไว้ในกลักเขาควายก็ควร
๒ กำหนดว่า ภิกษุฉันเพลตะวันบ่าย ๒ นิ้วมือก็ควร
๓ กำหนดว่า ภิกษุฉันแล้วไม่ทำวินัยกรรมก่อน จะฉันในละแวกบ้านก็ควร
๔ กำหนดว่า ภิกษุอยู่อาวาสใหญ่สีมาเดียว จะแยกอุโบสถต่างกันก็ควร
๕ กำหนดว่า ภิกษุทำอุโบสถไม่รอฉันทานุมัติก็ควร
๖ กำหนดว่า ภิกษุทำตามครูอาจารย์เคยทำมาแล้วผิดถูกก็ควร
๗ กำหนดว่า ภิกษุฉันแล้วไม่ทำวินัยกรรม จะดื่มนมสดก็ควร
๘ ภิกษุดื่มเหล้าเมื่อกลั่นก็ควร
๙ ภิกษุจะใช้ผ้าสันถัดไม่มีชายก็ควร
๑๐ ว่าภิกษุจะรับเงินและทองก็ควร ดังนี้

​

ภิกษุวัชชีบุตรทั้งหลาย สำแดงวัตถุอันผิดคำสอนของพระศาสดาทั้ง ๑๐ ประการนี้ เกิดเป็นเสี้ยนหนามขึ้นในพระศาสนา และเขาทั้งหลายยึดเอาพระยากาลาโศก ผู้เป็นพระโอรสของพระยาสุสูนาลนั้นเป็นสหาย ครั้งนั้รน มหาเถรเจ้ามีนามว่ายสะ เป็นบุตรแห่งกากัณฑพราหมณ์ เจ้าไทเที่ยวไปเพื่อสงเคราะห์ยังบริษัททั้งหลาย วันนั้นพลอยได้รับข่าวสาส์นอันภิกษุวัชชีบุตรทั้งหลายสำแดงวัตถุอันผิด ๑๐ ประการนี้ ในทันใดนั้นเจ้าไทก็มาคำนึงแต่ในใจว่ากูบวชในพระพุทธศาสนาก็เพราะรสแห่งศาสนาของพระศาสดาดอกหนา บัดนี้กูมาได้ยินความวิบัติแห่งพระศาสนาบังเกิดมีขึ้นฉะนี้ ควรกูจักข่มขี่พวกอธรรมวาทีเสีย แล้วกูควรจักสำแดงธรรมที่แท้จริง เมื่อเจ้าไทคิดตกลงฉะนี้แล้ว จึงเข้าไปสู่เมืองเวสาลี ยั้งอยู่ในเมืองเวสาลีนั้น แล้วก็เข้าไปสู่กุฎาคารในป่ามหาวันนั้นแล

ในกาลนั้น ภิกษุชาววัชชีบุตรก็เอาถาดทองเหลืองใส่น้ำให้เต็มแล้วเอาไปตั้งไว้ที่ท่ามกลางสงฆ์ในอุโบสถ แล้วจึงกล่าวแก่อุบาสกอุบาสิกาทั้งหลายอันมาในที่นั้นว่า ดูกรอุบาสกอุบาสิกาทั้งหลาย สูท่านทั้งหลายจงให้กหาปณะมากึ่งหนึ่งก็ดี หรือเท่าเม็ดถั่วก็ดี ในการกระทำกิจแห่งสงฆ์นี้เทอญ

ในกาลนั้น พระศาสดาเสด็จดับขันธ์เข้าสู่พระปรินิพพานไปแล้ว ๑๐๐ ปี เสี้ยนหนามหลักตออันตรายก็บังเกิดมีขึ้น ด้วยภิกษุวัชชีบุตรทั้งหลายเป็นผู้กระทำนั้นเอง

ครั้งนั้น มหายสเถรบุตรแห่งกากัณฑพราหมณ์ จึงเข้าไปห้ามชาวเจ้าทั้งหลายที่อยู่ในเมืองเวสาลีนั้น มีประมาณ ๗๐๐ องค์ ล้วนแตกฉานในพระปฏิสัมภิทาญาณ ทรงไตรปิฎกทุกพระองค์ มาประชุมอยู่ในวาลุการามในเมืองเวสาลี ชำระอธิกรณ์ที่บังเกิดขึ้นในพระศาสนาให้บริสุทธิ์ เจ้าไทก็นั่งอยู่ ณ ท่ามกลางสงฆ์ กระทำให้พระเรวตเถรเป็นผู้ปุจฉา และกระทำให้พระสัพพกามีเถรเป็นผู้วิสัชชนา กระทำสังคายนาร้อยกรองคำสอนของพระศาสดาพร้อมทุกประการ ประดุจดังมหาเถรกัสสปกระทำปฐมสังคายนาครั้งนั้นแล ในการกระำทำทุติยสังคายนาครั้งนี้ ๘ เดือนจึงสำเร็จสมบูรณ์


อ่านต่อ ตติยสังคายนา