พุทธศาสนาและจิตเวชศาสตร์ : วิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐานสี่

สิ่งที่สามารถทำลายอนุสัยกิเลสหรือกิเลสอย่างละเอียดที่นอนเนื่องอยู่ในภวังคจิตหรือจิตไร้สำนึกโดยสิ้นเชิงมีอยู่วิธีเดียวคือ ปัญญา ซึ่งได้แก่การเจริญวิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐานสี่ แต่ในจิตวิเคราะห์หรือจิตวิทยาสมัยใหม่ยังไม่มีวิธีการที่มีประสิทธิผลในการทำลายล้างกิเลสประเภทนี้หรือแม้แต่แรงขับทางสัญชาติญาณ (the id drives) ได้อย่างถอนรากถอนโคน สติปัฏฐาน แปลว่าที่ตั้งของสติ ซึ่งได้แก่ กาย (body) เวทนา (feelings) จิต (mind) และธรรม (mind-objects) สติปัฏฐาน 4 จึงหมายถึงการมีสติกำหนดรู้ที่กาย เวทนา จิต และธรรม สติปัฏฐานแบ่งออกได้เป็น 4 หมวด ดังนี้

1. กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน คือการมีสติกำหนดที่กาย เน้นการกำหนดที่อิริยาบถใหญ่ ได้แก่ อาการนั่ง อาการยืน อาการเดิน และอาการนอน อิริยาบถย่อยได้แก่ การทำความรู้ตัวอยู่เสมอ (สัมปชัญญะ) ในการก้าวไปข้างหน้า การก้าวกลับหลัง การเหลียวดู การคู้ การเหยียด การนุ่งห่มเสื้อผ้า การกิน การดื่ม การเคี้ยว การถ่ายอุจจาระและปัสสาวะ การยืน การเดิน การนอน การตื่น การพูด และการนิ่ง

เมื่อเริ่มการปฏิบัติในขณะนั่งขัดสมาธิให้เอาสติไปกำหนดที่ท้องบริเวณสะดือ สังเกตแต่เพียงอาการคือ การเคลื่อนไหวของท้อง (movement of abdomen) ขณะที่ต้องพองออกให้กำหนดในใจว่า

 

ยากเชียว แต่ต้องลองพยายามทำบ้างอ่ะ

 

เพิ่งไปวิปัสนากับอาจารย์โกเอ็นก้ามาเองค่ะ
เหมือนกันเลย

รู้สึกดีขึ้นมาก
แต่ก่อนพอมีความคิดแย่ๆขึ้นมาถ้าไม่ปรุงต่อก้อจะพยายามกดลงไปไม่ให้คิด
แท้จริงวิธีพ้นจากมันก้อคือการมองดูเฉยๆด้วยอุเบกขา ยอมรับในอยากที่มันเปนและไม่ปรุงต่อ