"ปราสาทผึ้ง" อีกหนึ่งศรัทธาในวันออกพรรษา

<TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width="100%" border=0><TBODY><TR><TD class=body vAlign=baseline align=left><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 align=center border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=250 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle width=250> </TD></TR><TR><TD class=Image vAlign=baseline align=left>การแห่ปราสาทผึ้ง ประเพณีสำคัญของชาวสกลนคร</TD></TR></TBODY></TABLE></TD></TR><TR><TD vAlign=top align=middle height=5></TD></TR></TBODY></TABLE>เพราะศาสนาพุทธ มีความเชื่อในเรื่องของบุญกรรม เชื่อในเรื่องนรกสวรรค์ และการเวียนว่ายตายเกิด พุทธศาสนิกชนจึงเชื่อในการทำความดีว่า จะช่วยส่งผลให้ตนได้มีชีวิตในภพภูมิที่ดีในอนาคต ความเชื่อนี้ส่งผลมาถึงประเพณีแทบทุกอย่างในพุทธศาสนา ไม่ว่าจะเป็นการทำบุญตักบาตร หรืองานบุญต่างๆ

ประเพณีแห่ปราสาทผึ้งของชาวอีสานก็เช่นกัน ซึ่งมีคติความเชื่อมาจากเมื่อคราวที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์หลังจากเสด็จไปโปรดพระมารดาในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 เมื่อเสด็จลงมาจากสวรรค์ พระพุทธเจ้าได้แสดงปาฏิหาริย์ด้วยการเปิดโลกทั้งสาม คือ สวรรค์ มนุษย์ และนรก ให้เห็นถึงกันได้ ทำให้ผู้ที่ได้มองเห็นวิมานบนสวรรค์เกิดความต้องการที่จะได้อยู่ในสถานที่อันงดงามเช่นนั้นบ้าง และทราบว่าการจะได้อยู่ในวิมานอย่างนั้น จะต้องสร้างบุญสร้างกุศล ปฏิบัติธรรม สร้างปราสาทกองบุญในขณะที่เป็นมนุษย์อยู่เสียก่อน จนเป็นที่มาของการสร้างปราสาทผึ้ง


</TD></TR><TR><TD class=body vAlign=baseline align=left><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 align=right border=0><TBODY><TR><TD width=5></TD><TD vAlign=top align=middle><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=250 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle width=250> </TD></TR><TR><TD class=Image vAlign=baseline align=left>ช่างของคุ้มวัดหนองบัวใหญ่ กำลังขะมักเขม้นกับปราสาทผึ้ง</TD></TR></TBODY></TABLE></TD></TR><TR><TD vAlign=top align=middle height=5></TD></TR></TBODY></TABLE>ส่วนอีกความเชื่อหนึ่ง มีความเป็นมาจากเมื่อครั้งพุทธกาล พระพุทธเจ้าเสด็จไปจำพรรษาอยู่ในป่ารักขิตวัน มีช้างและลิงเป็นผู้อุปัฏฐาก หรือเป็นผู้ดูแลรับใช้ ช้างได้นำน้ำและผลไม้ถวายพระพุทธเจ้า ส่วนลิงได้นำรวงผึ้งมาถวาย เมื่อพระพุทธเจ้าทรงรับรวงผึ้ง ลิงก็ดีใจกระโดดโลดเต้นจนพลัดตกต้นไม้ลงมาตาย และเมื่อถึงวันออกพรรษา พระพุทธเจ้าจะเสด็จกลับจากป่าเข้าเมือง ช้างก็หัวใจแตกสลายด้วยความอาลัยในพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงระลึกถึงความดีของช้างและลิง จึงได้เอารวงผึ้งนั้นมาทำเป็นดอกไม้ประดับในโครงปราสาทเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้ทั้งคู่

ต่อมาชาวพุทธจึงยึดเป็นแนวทางในการสร้างปราสาทผึ้งเพื่อถวายเป็นพุทธบูชาในวันออกพรรษา และเชื่อว่าการแห่ปราสาทผึ้งนั้น เป็นการทำบุญที่ได้กุศลแรง เป็นการอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว และกุศลนั้นจะทำให้ความปรารถนาที่ตั้งใจไว้ สามารถเกิดขึ้นในภพภูมิภายหน้าได้

หากพูดถึงประเพณีการแห่งปราสาทผึ้งที่ถือว่าโดดเด่นมากในภาคอีสาน เห็นจะไม่มีที่ไหนเกินที่จังหวัดสกลนคร ซึ่งถือเป็นงานบุญใหญ่ที่ชาวสกลนครรวมทั้งผู้คนในจังหวัดใกล้ไกลต่างก็ให้ความสนใจมาร่วมงาน คนที่เคยเห็นคงจะทราบถึงความสวยงามของขบวนแห่ปราสาทผึ้งดี เพราะแต่ละคุ้มวัดกว่า 20 แห่ง ต่างก็บรรจงออกแบบและสร้างปราสาทผึ้งของตัวเองออกมาอย่างสุดฝีมือ นอกจากจะมีรางวัลเพื่อเป็นกำลังใจแล้ว ยังทำให้ศิลปะในการสร้างปราสาทผึ้งมีการสืบทอดต่อกันไปอีกด้วย


</TD></TR><TR><TD class=body vAlign=baseline align=left><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 align=left border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=250 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle width=250> </TD></TR><TR><TD class=Image vAlign=baseline align=left>ปราสาทผึ้งโบราณ ประดับด้วยดอกสิมลี ทำจากเทียนขี้ผึ้ง</TD></TR></TBODY></TABLE></TD><TD width=5></TD></TR><TR><TD vAlign=top align=middle height=5></TD></TR></TBODY></TABLE>สำหรับปราสาทผึ้งที่ใหญ่โตสวยงามอย่างในปัจจุบัน ได้พัฒนารูปแบบมาจากปราสาทผึ้งโบราณ ซึ่งเป็นการสร้างแบบง่ายๆ ใช้กาบกล้วยมาทำเป็นโครงปราสาทร้อยติดกันด้วยตอกไม้ไผ่ ที่เรียกว่าแทงหยวก และประดับตัวปราสาทด้วยดอกไม้ที่ทำจากเทียนขี้ผึ้ง ที่เรียกว่าดอกสำมะลี หรือสิมลี นอกจากตัวปราสาทผึ้งแล้วก็ยังมีเครื่องอัฐบริขาร เช่น สบง จีวร บาตร เป็นต้น สำหรับถวายแด่พระสงฆ์ด้วย โดยหน้าตาของปราสาทผึ้งโบราณจะดูคล้ายกับศาลพระภูมิที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ

และเมื่อถึงวันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 ซึ่งเป็นวันโฮม หรือวันรวม แต่ละคุ้มวัดก็จะนำปราสาทผึ้งของตนมาไว้บริเวณวัดพระธาตุเชิงชุม วัดสำคัญเก่าแก่ของจังหวัดสกลนคร เพื่อเตรียมแห่ไปรอบๆ องค์พระธาตุในวันรุ่งขึ้น ทั้งนี้วัดพระธาตุเชิงชุมเป็นสถานที่ที่เชื่อว่าพระพุทธเจ้าทั้ง 4 พระองค์ได้มาประชุมรอยพระพุทธไว้ เพราะฉะนั้นการนำปราสาทผึ้งมาถวายแด่รอยพระพุทธบาทแห่งนี้ย่อมเป็นสิริมงคลมหาศาล เพราะถือว่าได้ทำบุญกับพระพุทธเจ้าพร้อมกัน 4 พระองค์ในคราวเดียว


</TD></TR><TR><TD class=body vAlign=baseline align=left><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 align=right border=0><TBODY><TR><TD width=5></TD><TD vAlign=top align=middle><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=250 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle width=250> </TD></TR><TR><TD class=Image vAlign=baseline align=left>หน้าตาของปราสาทผึ้งแบบโบราณ ดูคล้ายศาลพระภูมิ</TD></TR></TBODY></TABLE></TD></TR><TR><TD vAlign=top align=middle height=5></TD></TR></TBODY></TABLE>และเมื่อถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 หรือวันออกพรรษา หลังจากที่ได้มีการทำบุญตักบาตรในตอนเช้าเรียบร้อยแล้ว ก็จะเริ่มจัดขบวนแห่ปราสาทผึ้งโดยใช้เกวียนลาก มีปราสาทผึ้งและเทพีนั่งอยู่บนเกวียน และในขบวนแห่จะมีการเล่นเครื่องดนตรีอย่างพิณ ฆ้อง กลอง เหล่าผู้เฒ่าผู้แก่และคนหนุ่มสาวจะร่วมเดินในขบวน ถือธูปเทียนแห่รอบพระธาตุเชิงชุมสามรอบ สำรวมใจให้เป็นสมาธิเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา

การแห่ปราสาทผึ้งในปัจจุบันมีความแตกต่างจากในอดีตไม่น้อย ตั้งแต่เรื่องวันและช่วงเวลาในการแห่ปราสาทผึ้ง ที่เปลี่ยนมาแห่ในช่วงกลางคืนก่อนวันออกพรรษาหนึ่งวัน ด้วยเหตุผลในเรื่องของการท่องเที่ยว หรือการจัดให้มีการประกวดปราสาทผึ้งของแต่ละคุ้มวัด แต่การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญคือตัวปราสาท ที่เปลี่ยนจากปราสาทผึ้งโบราณ เป็นปราสาทผึ้งแบบประยุกต์

ปราสาทผึ้งประยุกต์ที่ใช้แห่ในปัจจุบัน มีการพัฒนาลักษณะโครงสร้างปราสาทให้เป็นโครงไม้ ใช้แม่พิมพ์ซิลิโคนในการสร้างลวดลายต่างๆ มาเป็นแบบ จากนั้นนำมาหล่อกับขี้ผึ้งเป็นลวดลายต่างๆ แล้วจึงนำมาติดในโครงปราสาท ทำให้สามารถสร้างได้เร็วขึ้น และขนาดใหญ่ขึ้น รวมทั้งมีความสวยงามอลังการมากขึ้นด้วย


</TD></TR><TR><TD class=body vAlign=baseline align=left><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 align=center border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle><TABLE cellSpacing=0 cellPadding=0 width=300 border=0><TBODY><TR><TD vAlign=top align=middle width=300> </TD></TR><TR><TD class=Image vAlign=baseline align=left>ลวดลายที่แสดงถึงวัฒนธรรมไทยรอบฐานปราสาทผึ้ง</TD></TR></TBODY></TABLE></TD></TR><TR><TD vAlign=top align=middle height=5></TD></TR></TBODY></TABLE>อย่างไรก็ตาม สาระสำคัญของการแห่ปราสาทผึ้ง ซึ่งคือเพื่อเป็นการอุทิศส่วนกุศลให้บรรพบุรุษ เป็นการสร้างกุศลให้ตัวเอง รวมทั้งเป็นการสร้างความสามัคคีและเป็นการทำบุญร่วมกันของคนในชุมชน สาระเหล่านี้ก็ยังคงมีอยู่ครบถ้วน นอกจากนี้ในขบวนแห่ก็จะมีการแสดงพื้นบ้านอันเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดสกลนคร เช่นการรำมวยโบราณ การฟ้อนภูไท งานบุญข้าวสาก ตลอดจนการแสดงให้เห็นถึงนรก สวรรค์ ความทรมานของผู้ที่ตกนรก และความสุขของผู้ที่ได้ขึ้นสวรรค์ ให้ผู้ที่มาเที่ยวชมได้สนุกสนานกัน

ปราสาทผึ้งอันงดงาม ขบวนแห่อันวิจิตรและเปี่ยมไปด้วยความศรัทธาของพี่น้องชาวสกลนคร สร้างความประทับใจและความทรงจำที่ดีให้แก่ผู้ที่ได้พบเห็นมาเป็นเวลานานหลายปีแล้ว และเชื่อว่าประเพณีอันดีงามนี้จะยังคงมีอยู่ต่อไป ตราบเท่าที่ศรัทธาในพระพุทธเจ้าและพุทธศาสนานั้นยังคงอยู่


* * * * * * * * * * * *

งานประเพณีออกพรรษาแห่ปราสาทผึ้งและแข่งเรือยาว จังหวัดสกลนคร จะจัดขึ้นในวันที่ 16-19 ตุลาคม 2548 การแห่ปราสาทผึ้งจะมีขึ้น ณ บริเวณสนามมิ่งเมือง ในคืนวันที่ 17 ต.ค. ส่วนวันรุ่งขึ้นจะมีการแข่งขันเรือยาว ซึ่งจะจัดขึ้นที่หนองหารสกลนคร (สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ฯ สระพังทอง) ซึ่งผู้ชนะการแข่งขันจะได้รับถ้วยรางวัลพระราชทานจากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ นอกจากนี้ก็ยังมีกิจกรรมอื่นๆ ที่น่าสนใจ เช่น พิธีบายศรีสู่ขวัญ และงานพาข้าวแลง การแสดงศิลปวัฒนธรรมพื้นเมือง มหรสพทุกค่ำคืน

สำหรับการแห่ปราสาทผึ้งในปีนี้ ทางเทศบาลเมืองสกลนครได้จัดดอกไม้สำมะลี หรือสิมลีที่ทำจากขี้ผึ้ง เพื่อให้นักท่องเที่ยวนำไปติดที่ปราสาทผึ้งบริเวณอัฒจันทร์ชมขบวน เพื่อเป็นการทำบุญร่วมกัน จากนั้นก็แห่ปราสาทผึ้งไปถวาย ณ วัดพระธาตุเชิงชุมต่อไป

สนใจสอบถามรายละเอียดได้ที่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือเขต 4 โทร.0-4251-3490 ถึง 2 สำนักงานจังหวัดสกลนคร โทร.0-4271-1065 ประชาสัมพันธ์จังหวัดสกลนคร โทร.0-4273-3770



</TD></TR></TBODY></TABLE>

 

อืม...ครับ