การเห็นในสมาธิมี ๓ อย่าง โดยสมเด็จพระพุฒาจารย์โต วัดระฆัง

การเห็นในสมาธิ หลังจากที่บำเพ็ญจิตให้บังเกิดสมาธิ
อันแน่วแน่แล้ว สมเด็จพระพุฒาจารย์ โต
ได้ประทานข้อแนะนำไว้ว่า....

การเห็นในสมาธิมี ๓ อย่าง

๑.การเห็นในสมาธิที่ตั้งใจหมายไว้อย่างหนึ่ง ที่เกิดจาก
ความปารถนาของจิตเอง อันนี้ไม่ถือว่าเป็นสมาธิ
หากเป็น อุปทาน ต้องลบภาพที่เห็นเช่นนี้

๒.การเห็นอย่างที่๒ เป็นการเห็นเพื่อขอส่วนบุญ
หรือชักนำไปสู่ ความกำหนัด เกิดกามราคะ
เพราะเหตุแห่งมารนำจิตไปหรือมิฉะนั้นดวงวิญญาณ
ทั้งหลายที่มีความทุกข์ต้องการมาติดต่อขอส่วนบุญ
เพื่อบรรเทาความทุกข์เดือดร้อนอดอยาก การเห็นเช่นนี้
เห็นโดยจิตมิได้ปารถนา มิได้ตั้งปณิธานหรืออุปทาน
อย่างหนึ่งอย่างใดไว้ เมื่อเกิดภาพนี้ขึ้นให้แผ่ส่วนบุญ
ส่วนกุศลแก่เขาไป อาจเป็นบรรพบุรุษ ญาติพี่น้อง
เจ้ากรรมนายเวร เป็นต้น

๓.การเห็นในสมาธิอย่างที่ ๓ นั้น เป็นการเห็นโดยนิมิต
อันประเสริฐ เช่น เห็นพุทธนิมิต เทพนิมิต พรหมนิมิต
ทั้งหลาย เป็นต้น การเห็นแสงสว่างทั้งปวงก็ดี การเห็น
เช่นนี้เป็นเครื่องบอกว่า ได้เดินเข้าไปในทางที่จะสามารถ
ติดต่อกับทิพย์วิญญาณทั้งหลายได้

พึงพิจารณาแยกให้ออกว่าอันไหนเป็นนิมิต อันไหนเป็น
เรื่องที่เกิดขึ้นเพื่อขอส่วนบุญ อันไหนเป็นอุปทานที่เกิด
จากความปารถนาของดวงจิต

จงมีสติตั้งมั่นคุ้มครองดวงจิตโดยที่ไม่ต้องคิดหรือหวัง
จะให้เกิดนิมิต อันเป็นที่พึงปารถนาในทางที่จะชักนำ
ดวงจิตเข้าไปสู่ทางอกุศลได้ต่อไป