การสร้างวัดในต่างประเทศ

ฟื้นความหลัง : สมเด็จพระพุทธชินวงศ์​

ทุกวันนี้พระสงฆ์ไทยออกไปตั้งหลักปักฐานสร้างวัดในต่างประเทศกันมาก เดิมทีเราเคยได้ยินแต่ว่า รัฐบาลไทยไปสร้างวัดไทยที่พุทธคยา ใกล้กับพระสถูปพุทธคยาที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ตามคำเชิญชวนของรัฐบาลอินเดีย ที่มีท่านเนรูห์ เป็นนายกรัฐมนตรี ในคราวฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ และรัฐบาลไทย โดยจอมพล ป. พิบูลสงคราม ก็สนับสนุนให้ไปสร้างวัดไทยพุทธคยา ที่ประเทศอินเดียเป็นแห่งแรก ครั้งต่อมารัฐบาลไทยก็ได้อุปถัมภ์อย่างเป็นทางการให้ไปตั้งวัดพุทธประทีป ณ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ เป็นแห่งที่สอง ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จพระราชดำเนินไปทรงประกอบพิธีเปิดวัดนี้เมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๐๘
หลังจากนั้นก็เหมือนจะเกิดลัทธิเอาอย่าง คือ มีพระสงฆ์ไทยออกไปสร้างวัดในต่างประเทศกันมาก ทั้งในอเมริกา ยุโรป ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ และบางประเทศอื่น ๆ ที่มากที่สุด นับจำนวนเกินร้อยแห่ง ก็เห็นจะได้แก่สหรัฐอเมริกา ผู้บันทึกได้ปรารภเรื่องนี้กับเจ้าพระคุณสมเด็จอาจารย์ ว่า ดูจะกลายเป็นแฟชั่นไปแล้ว ที่สำนักวัดใหญ่ ๆ โดยเฉพาะในกรุงเทพ ฯ มักจะส่งพระลูกวัดของตนออกไปสร้างวัดแข่งกันในต่างประเทศเหมือนกับไปสร้าง อาณาจักรของตนเอง เป็นการสร้างบารมีสัมพันธ์ให้สมภารพระเถระผู้ใหญ่ต้องไปมาเพื่อตรวจเยี่ยม ดูแล้วไม่แตกต่างกับการไปสร้างที่พักพิงไว้รับรองมากนัก ข้อนี้เจ้าพระคุณสมเด็จอาจารย์จะมีความเห็นประการใดและเดินตามแฟชั่นส่งพระ วัดมกุฎกษัตริยารามไปสร้างวัดในต่างประเทศแข่งกับเขาหรือเปล่า
เจ้าพระคุณสมเด็จอาจารย์ถูกตั้งคำถามนี้ถึงกับอึ้งไปเหมือนกัน เพราะผู้บันทึกออกจะตั้งคำถามรุนแรงไปหน่อย และมิได้ตั้งใจกระทบท่านว่า ไปเดินตามแฟชั่นกับเขาเหมือนกัน ท่านชี้แจงช้า ๆ ว่า “เรื่องนี้มีผู้มาพูดให้เข้าหูบ่อย ๆ ต้องค่อย ๆ ทำความเข้าใจ มิฉะนั้นจะถูกหาว่าแก้ตัว ปัญหามันมีอยู่ ๒ ประเด็น ประเด็นแรก คือเรื่องพระสงฆ์ไทยออกไปสร้างวัดอยู่ในต่างประเทศ หลายคนก็สงสัยว่า ทำไมท่านต้องไปสร้างวัดในต่างประเทศ สร้างทำไมและสร้างเพื่อใคร แต่ละปีเข้ามาเรี่ยไรคนไทยในเมืองไทยแล้ว ขนเงินไทยออกไปสร้างเท่าไหร่ จุดนี้ต้องพูดเป็นกลาง ๆ ก่อนว่า พระสงฆ์ไทยที่ไปสร้างวัดในประเทศนั้นมีอยู่ ๓ จำพวก พวกที่หนึ่ง คือ พระธรรมทูตที่รัฐบาลส่งไป พวกนี้ไม่มีปัญหา แต่อาจมีปัญหาคือเมื่อครบวาระแล้ว บางองค์ไม่ยอมกลับเมืองไทย แต่ออกไปหาที่อยู่ใหม่สร้างวัดต่อ ถึงกระนั้นจำพวกนี้ก็ไม่เคยปรากฏข่าวว่าทำเสียหาย ก็ต้องยกความดีให้แก่ท่านที่มีฉันทะอยู่เผยแผ่ต่อไป
พวกที่สอง คือสำนักวัด โดยเฉพาะวัดใหญ่ ๆ ในกรุงเทพฯ ส่งไปอยู่วัดใดวัดหนึ่งก่อนเมื่ออยู่นานปีบารมีก็อาจขยายสาขาออกไปสร้างวัด ในเมืองอื่นต่อไป เวลามีงานสำคัญก็มักนิมนต์ให้สมภารเจ้าวัดไปเป็นประธาน จำพวกนี้ก็ไม่เห็นจะมีอะไรเสียหาย อาจมีข่าวก็เป็นเรื่องเฉพาะบุคคล
พวกที่สาม คือ พวกโรบินฮูด หรือ นักขุดทอง พวกนั้นเล็ดลอดผ่าน ศ.ต.ภ. ออกไปได้และไปสร้างความเสียหายไว้มาก เช่น เรื่องไปสร้างความวุ่นวายให้แก่วัด หรือญาติโยมที่มาขึ้นกับวัดนั้น พฤติกรรมพระประเภทนี้มีฟ้องเข้ามาก็มาก แต่ก็เคยมีที่กลั่นแกล้งอิจฉาริษยากัน คือ พระดี ๆ ถูกกล่าวหาว่าชั่วช้า เพราะถูกอิจฉาก็มี บางเรื่องก็ต้องฟังหูไว้หู
นี้เป็นประเด็นแรกที่แยกพระสงฆ์ที่จะออกไปสร้างวัดในต่างประเทศเป็น ๓ จำพวก ประเด็นที่สองก็คือ สงสัยว่าทำไมสำนักวัดใหญ่ ๆ ในกรุงเทพ ฯ ถึงพากันไปสร้างวัดในต่างประเทศแข่งกันมาก บางวัดมีวัดสาขาขึ้นด้วยถึง ๕-๖ แห่ง ข้อนี้ก็ต้องตอบตรง ๆ ว่า ไม่ใช่เรื่องของการแข่งกันไปสร้างวัด หรือวิ่งตามแฟชั่นอย่างที่ว่า ที่เราดูเหมือนว่าวัดใหญ่ ๆ พากันไปสร้างวัดในต่างประเทศกันมากก็เพราะมันเป็นเหตุเป็นผล เหตุก็คือ สำนักวัดใหญ่ ๆ เช่น วัดบวรนิเวศวิหาร วัดสระเกศ วัดปากน้ำ วัดเบญจมบพิตร หรือแม้แต่วัดมกุฎกษัตริยารามนี้เอง เป็นวัดมีสำนักเรียน มีพระเณรในวัดเหล่านี้เรียนทั้งทางโลกทางธรรมกันมาก พระเณรลูกวัดเหล่านี้มีความรู้ดี จบการศึกษาในประเทศก็มี จากต่างประเทศก็มี มีความพร้อมพอที่จะไปเผยแผ่ศาสนาในต่างประเทศได้ นี่เป็นเหตุข้อแรก เหตุข้อที่สองคือ สมภารเจ้าวัดเหล่านี้ล้วนเป็นพระเถระผู้ใหญ่ มีผู้เคารพนับถือมาก ไม่แต่เฉพาะในเมืองไทย ที่เมืองนอกก็มีมาก เมื่อมีจังหวะ มีความพร้อมก็จะมานิมนต์ท่านไปดูสถานที่โดยพวกเขาจะหาเงินทองสร้างกันเอง ท่านไปแล้วเห็นความพร้อมของญาติโยมก็สนับสนุน ที่ช่วยบอกบุญเพิ่มเติมให้ก็มี พอเขาสร้างเสร็จก็มาขอให้ช่วยส่งพระไปอยู่ประจำ มากองค์บ้าง น้อยองค์บ้างตามขนาดของวัดหรือสำนักสงฆ์ที่อยู่อาศัย วัดใหญ่ ๆ ก็ค่อนข้างจะมีบารมีมาก พอไปตั้งหลักสร้างที่หนึ่งแล้ว ก็มักติดพันขยายไปแห่งอื่นอีก ไม่ใช่เรื่องไปแข่งบารมีสร้างกัน เพื่อความยิ่งใหญ่ของตนอย่างที่หลายคนคิด”
สำหรับเจ้าพระคุณสมเด็จอาจารย์ ชีวิตส่วนหนึ่งก็เคยอยู่ต่างประเทศ เคยตามเสด็จไปต่างประเทศมาหลายครั้งแล้ว และในฐานะอนุกรรมการ ศ.ต.ภ. ฝ่ายธรรมยุต ก็จะเดินทางไปร่วมประชุมสงฆ์ คณะธรรมยุต ที่ประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นประจำปี ในขณะเดียวกัน ก็ได้เริ่มก่อตั้งวัด ญาณรังสี ที่รัฐเวอร์จิเนีย สหรัฐอเมริกาไว้แล้ว
ความจริงแล้ว การตั้งวัดในยุโรปและทวีปอเมริกา หรือแม้แต่ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ ก็ไม่ใช่เรื่องใหญ่ เพราะคนไทยไปนึกถึงวัดในเมืองไทยว่ามันใหญ่ มีที่ทางไปอย่างนั้นเอง กว่า ๕๐ เปอร์เซ็นต์ ไม่ใช่วัด เป็นสำนักสงฆ์ก็ไม่ใช่ เพราะมีพระแค่ ๑-๓ องค์ ไปเช่าบ้านเขาอยู่เป็นหลัง ๆ บางหลังมีเนื้อที่ไม่ถึง ๕๐ ตารางวาด้วยซ้ำ และจะเป็นวัดได้อย่างไร ถ้าพูดถึงวัดจริง ๆ ก็มีไม่มาก ส่วนเรื่องที่อาจจะมีญาติโยมศรัทธาบริจาคเงินไปสร้างให้ก็อย่าวิตกเลย คงมีไม่มากมายนักหรอก ไม่น่าวิตกเท่าพวกเที่ยวต่างประเทศอีกอย่างหนึ่งโลกทุกวันนี้มันแคบ การไปมาหาสู่ในต่างประเทศมันสะดวกสบายง่ายขึ้น วัดไทยไปสร้างที่ไหนก็เพื่อคนไทยในเมืองนั้นแหละ สงเคราะห์คนไทยด้วยกัน เป็นเรื่องควรสนับสนุน หากจะทำให้ดีกว่านี้ก็มีอีกเรื่องเดียวคือ ทำอย่างไรจะให้เป็นวัดไทยของฝรั่งโดยคนฝรั่ง และเพื่อคนฝรั่งโดยแท้จริงเท่านั้นเอง

 

เอ? ถ้าเราศรัทธา
แล้วคนไทยระดมเงินเอาสร้าง คือ เงินคนไทย
จากนั้น พระฝรั่งเข้าไปอยู่ แล้วขัดแย้งกับต้นทางของไทย
เช่น กรณีของวัดหลวงพ่อชา ในอเมริกา
จากนั้น พระฝรั่งก็จัดการกันเอง ดูแลกันเอง
แล้วตัดขาดกับคนไทย


แปลว่า เราเอาเงินไทย ไปสร้างวัดให้ฝรั่งไหมครับ?