พระอรหันต์นิพพานแล้วเหลือแต่จิตบริสุทธิ์หรือ

พระอรหันต์นิพพานแล้วเหลือแต่จิตบริสุทธิ์หรือ
(ตอบโดย คณะสหายธรรม คัดลอกจาก http://www.84000.org/tipitaka/book/nana.php?q=24 )


ถาม ผมอยากทราบว่า ตามหลักอภิธรรมกล่าวว่าจิตกับวิญญาณขันธ์เป็นสิ่งเดียวกัน ใช่หรือไม่ครับ ถ้าใช่อย่างนั้น เวลาบรรลุเป็นพระอรหันต์ และดับขันธ์ปรินิพพานเป็นอนุปาทิเสสนิพพาน ขันธ์ทั้ง ๕ ดับหมด ก็สูญหมดสิ้นทุกสิ่งทุกอย่างนะสิครับ หรือความจริงเป็นอย่างไร
มีบางท่านกล่าวไว้ดังนี้ว่า จิตถูกหุ้มห่อด้วยขันธ์ทั้ง ๕ เป็นชั้นที่ ๑ และถูกหุ้มห่อด้วยวิบากเป็นชั้นที่ ๒ เมื่อทำลายกรรมและวิบากหมดแล้ว บรรลุเป็นอรหันต์เหลือแค่ขันธ์ ๕ ทรงอยู่อย่างบริสุทธิ์ ต่อเมื่อดับขันธ์ปรินิพพานแล้ว ขันธ์ทั้ง ๕ ก็ดับหมดเหลือแต่จิตล้วนๆ บริสุทธิ์ (เรียกว่า เกวล) ถึงบรมสันติสุขสถาพร ตลอดกาลนิรันดร
ขอคำอธิบายจากคณะสหายธรรมด้วยว่า ความจริงแล้วเป็นอย่างไรกันแน่ในเรื่องนี้

ตอบ ก่อนอื่นขอเรียนว่า หลักธรรมในพระพุทธศาสนาโดยเฉพาะหลักธรรมขั้นสูง คือมรรคผลนิพพานนั้น บางนิกายก็มีความเห็นแตกต่างไปจากนิกายเถรวาทที่เรานับถือกันอยู่ คำถามที่คุณตั้งมานั้นจะเป็นคำสอนของผู้ใดนิกายไหนคณะไม่อาจทราบได้ แต่คำสอนในนิกายเถรวาทไม่ใช่เช่นนั้น เพราะฉะนั้น คำตอบที่จะตอบต่อไปนี้จึงเป็นคำตอบที่ได้มาจากคำสอนของพระผู้มีพระภาคเจ้าและพระอรหันต์สาวกและอรรถกถาในนิกายเถรวาทเท่านั้น
ในพระอภิธรรม พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติชื่อของสภาพรู้ คือจิตไว้ถึง ๙ ชื่อดังนี้คือ
๑. จิต ๒. มนะ ๓. มานสะ
๔. หทยะ ๕. ปัณฑระ ๖. มนายตนะ
๗. มนินทรีย์ ๘. วิญญาณ ๙. วิญญาณขันธ์
ซึ่งจะใช้ชื่อใดก็หมายความถึงจิตทั้งสิ้น ในบรรดาขันธ์ ๕ มีรูปขันธ์ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ และวิญญาณขันธ์นั้น วิญญาณขันธ์ก็คือจิตนั่นเอง
ขันธ์ทั้ง ๕ นั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่าเป็นอนิจจัง ทุกขัง และอนัตตา ถ้าขันธ์ ๕ ของพระอรหันต์ดับไปแล้ว คือปรินิพพานแล้ว เหลือแต่จิตล้วนบริสุทธิ์ ก็แสดงว่าขันธ์ของพระอรหันต์ดับไปเพียง ๔ ขันธ์ วิญญาณขันธ์คือจิตมิได้ดับด้วยจึงยังคงเหลือบริสุทธิ์อยู่ ถ้าเป็นอย่างนั้นจริง จิตก็เที่ยง เพราะดำรงอยู่ชั่วนิรันดร์ นี่ก็ขัดกับคำสอนของพระพุทธเจ้าแล้วจึงถูกต้องไปไม่ได้
อนึ่ง ในพระอภิธรรมท่านแสดงว่านามขันธ์ ๔ คือ เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ เมื่อเกิดขึ้นต้องเกิดพร้อมกัน ๔ ขันธ์ และเมื่อดับก็ดับไปพร้อมกันทั้ง ๔ ขันธ์ ไม่ใช่ ๓ ขันธ์ดับ วิญญาณขันธ์ไม่ดับ เมื่อรูปกายอันเป็นรูปขันธ์แตกดับ นามขันธ์ทั้ง ๔ ก็อยู่ไม่ได้ ต้องแตกดับด้วย และต้องแตกดับพร้อมกันทั้ง ๔ ขันธ์ด้วย ไม่ใช่ดับเพียง ๓ ขันธ์ เหลือวิญญาณขันธ์คือจิตไว้ ถ้าเป็นเช่นนั้นก็ไม่ใช่ศาสนาพุทธในนิกายเถรวาท
ธรรมดาขันธ์ ๕ เป็นสังขตธรรมหรือสังขารธรรม คือธรรมที่มีปัจจัยปรุงแต่งและมีสภาพเกิดขึ้นตั้งอยู่และดับไป ปราศจากเหตุปัจจัยแล้ว ขันธ์ ๕ เกิดขึ้นไม่ได้ เมื่อมีเหตุปัจจัยให้เกิด ขันธ์ ๕ ก็เกิด เมื่อหมดเหตุปัจจัย ขันธ์ ๕ ก็ดับ
ดังที่ พระอัสสชิกล่าวแก่อุปติสสะปริพาชก ซึ่งภายหลังคือท่านพระสารีบุตร ว่า
“ธรรมเหล่าใดมีเหตุเป็นแดนเกิด พระตถาคตตรัสถึงเหตุแห่งธรรมเหล่านั้น และความดับแห่งธรรมเหล่านั้น พระมหาสมณะมีปกติตรัสอย่างนี้”
ด้วยเหตุนี้ขันธ์ ๕ ของพระอรหันต์เมื่อดับ คือปรินิพพานแล้ว เพราะหมดเหตุปัจจัยที่จะให้เกิดแล้วจึงไม่เกิดอีก ไม่ว่าจะเป็นรูปขันธ์ เวทนาขันธ์ สัญญาขันธ์ สังขารขันธ์ และวิญญาณขันธ์ จึงเป็นไปไม่ได้ที่จะเหลือแต่จิตล้วนๆ บริสุทธิ์ ในเมื่อจิตก็คือวิญญาณขันธ์ เมื่อวิญญาณขันธ์ซึ่งรวมอยู่ในขันธ์ ๕ ดับ การจะเหลือแก่จิตบริสุทธิ์จึงเป็นไปไม่ได้

ใน พรหมชาลสูตร ที. สีลขันธวรรค ข้อ ๙๐ ตอนท้าย
พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแก่ภิกษุว่า
“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย กายของตถาคตมีตัณหาอันจะนำไปสู่ภพขาดแล้วยังดำรงอยู่ เทวดาและมนุษย์ทั้งหลายย่อมเห็นตถาคตชั่วเวลาที่กายของตถาคตยังดำรงอยู่ ต่อเมื่อกายแตกสิ้นชีวิตแล้วเทวดาและมนุษย์ทั้งหลายจะไม่เห็นตถาคต”
จากพระพุทธดำรัสนี้ก็แสดงชัดว่า ผู้ที่ทำลายตัณหาอันเป็นเหตุให้เกิดในภพต่างๆ ได้ขาดแล้ว เป็นพระอรหันต์แล้วยังมีชีวิตอยู่ เทวดาและมนุษย์ย่อมเห็นกายของพระอรหันต์ได้ แต่เมื่อพระอรหันต์สิ้นชีวิตแล้วคือปรินิพพานแล้ว เทวดาและมนุษย์ย่อมไม่เห็นกายของท่าน เพราะกายของท่านดับแล้วไม่เกิดอีกแล้ว
อนึ่ง การดับของขันธ์ ๕ ท่านไม่เรียกว่าสูญ ในเมื่อขันธ์ ๕ เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ดับไปก็เพราะสิ้นเหตุปัจจัย ท่านจึงเรียกการไม่ได้เกิดอีกของขันธ์ ๕ ว่า เพราะหมดเหตุปัจจัยที่จะให้เกิด ขันธ์ ๕ ก็ไม่เกิด
อีกอย่างหนึ่ง จุติของพระอรหันต์ท่านเรียกว่า จริมะจิต คือเป็นจิตดวงสุดท้ายในสังสารวัฏ สำหรับบุคคลที่ตายแล้วยังต้องเกิดอีก จิตดวงสุดท้ายในแต่ละชาติที่ตายนั้นเรียกว่า จุติจิต เพราะจุติจิตดับแล้วมีปฏิสนธิจิตเกิดขึ้นในภพใหม่ชาติใหม่อีก ทั้งนี้บุคคลที่ยังไม่เป็นพระอรหันต์นั้น ไม่ว่าจะเกิดมากี่ร้อย กี่พัน กี่แสน กี่โกฏิชาติ จิตก็เกิดดับติดต่อกันมาตลอดร้อยชาติ พันชาติ แสนชาติ โกฏิชาติ คือจุติจิตดับแล้วปฏิสนธิจิตก็เกิดสืบต่อไปอีกทุกๆ ชาติ
ต่อเมื่อบรรลุเป็นพระอรหันต์แล้วนั่นแหละ จุติของท่านจึงชื่อว่าจริมะจิต คือเป็นจิตดวงสุดท้ายของการเกิดมาในสังสารวัฏอันยาวนานนั้น เพราะไม่ปฏิสนธิจิตสืบต่ออีก เหมือนในชาติที่ยังไม่ได้เป็นพระอรหันต์ นี่คือเหตุผลที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ในเรื่องนี้และในนิกายเถรวาทนี้

________________________________________
ที่มา อ้างอิง และแนะนำ :-


พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔ พระวินัยปิฎก เล่มที่ ๔

มหาวรรค ภาค ๑

พระอัสสชิเถระแสดงธรรม
http://www.84000.org/tipitaka/book/v.php?B=4&A=1358&Z=1456#65



พระไตรปิฎก เล่มที่ ๙ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑


ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค


พรหมชาลสูตร
http://www.84000.org/tipitaka/book/v.php?B=09&A=1&Z=1071#90



พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๒ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๔

มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์

มหาตัณหาสังขยสูตร

ว่าด้วย สาติภิกษุมีทิฏฐิลามก
http://www.84000.org/tipitaka/book/v.php?B=12&A=8041&Z=8506



พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๖ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๘

สังยุตตนิกาย นิทานวรรค

อัสสุตวตาสูตร
http://www.84000.org/tipitaka/book/v.php?B=16&A=2519&Z=2566



พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๗ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๙

สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค

ยมกสูตร ว่าด้วยพระขีณาสพตายแล้วสูญหรือไม่
http://www.84000.org/tipitaka/book/v.php?B=16&A=2519&Z=2566

 

อนุโมทนาด้วยครับอธิบายได้ดีเข้าใจง่ายเป็นหลักเป็นพื้นฐานที่ควรเข้าใจให้ถูกต้องเพราะไม่เช่นนั้นจะเกิดวิวาทะยุ่งเหยิงวุ่นวายมิรู้จบเพราะถ้าเข้าใจผิดไปจากนี้พอจะไปอธิบายเรื่องอื่นมันจะขัดกันมั่วไปหมดเลยครับสังเกตมาหลายกระทู้แล้วอธิบายวกวนหาที่ลงไม่ได้กล่าวขัดกันมั่วตีกันไปหมดในเรื่องที่อธิบายมานี้สมควรแล้วด้วยเหตุและผลไม่กล่าวขัดกันในตอนอื่นในพระไตรปิฎกกระผมมิได้เชื่อพระไตรปิฎกแต่เพียงฝ่ายเดียวเพราะผมว่าเนื้อหาที่แท้จริงหายไปหลายส่วนเหลือแต่โครงที่ให้เราพอจะนำมาปฏิบัติตามดูให้รู้อยู่บ้างแต่ส่วนไหนที่อธิบายได้ถูกเป็นเหตุเป็นผลไม่กล่าวขัดกันกระผมขออนุโมทนาด้วยเป็นธรรมที่ไม่จำกัดไปด้วยเวลาอย่างแท้จริงธรรมแท้ย่อมไม่จำกัดด้วยกาลเวลาผ่าน2500กว่าปีแล้วก็ยังมีผู้รู้ตามและจะเกิดประโยชน์อย่างที่สุดถ้านำไปปฏิบัติอย่างจริงจังปรมัตถธรรมสี่มีรูปจิตเจตสิกนั้นอธิบายออกไปได้หลากหลายแต่ถ้าดับเหตุแห่งการเกิดของจิตและเจตสิกได้ย่อมนำไปสู่นิพพานได้เพราะสิ่งนี้ดับสิ่งนั้นจึงดับด้วยเข้าสู่ความพ้นทุกข์คือนิพพานนั่นเองรูปดับพร้อมจิตและเจตสิกเรียกอนุปาทิเสสนิพานถ้ารูปยังไม่ดับแต่สามารถดับจิตและเจตสิกได้เรียกสอุปาทิเสสนิพพานธรรมนี้ขอน้อมนอบแด่พระพุทธเจ้าและครูบาอาจารย์ทั้งหลายที่ได้มอบอมตะธรรมไว้ให้สรรพสัตว์ที่ยังต้องเวียนว่ายตายเกิดในวัฏฏสงสารนี้ขอนอบน้อมแด่หลวงปู่สาวกโลกอุดรธัมมปาโลสาธุ

 

พระอรหันต์นิพพานแล้วไม่เหลือสมมุติ ไม่มีสมมุติ ถ้าสรรพสิ่งเกิดจากการสมมุติก็คือไม่เหลือสมมุติ ถ้าสรรพสิ่งเกิดจากความจริงก็ไม่เหลือความจริง ถ้าสรรพสิ่งเกิดจากปัจจัยต่างๆก็ไม่เหลือปัจจัยต่างๆ ถ้าสรรพสิ่งเกิดจากความทุกข์ ก็ไม่เหลือความความทุกข์ จริงไม่จริงไม่รู้ก็ฝึกเอาปฏิบัติเอา ถ้าจริงก้อเห็นจริงถ้าไม่จริงก็ไม่เห็นตามจริง เดินทางตามพระศาสดาสอนนั่นแหละถูกแล้วคั๊บ
อนุโมทนาคั๊บ

 

ถูกต้องตามหลักพุทธศาสนา

 

อาจารย์ผมเล่าว่าจิตปุถุชนจะมีเปลือกหุ้ม เมื่อบรรลุมรรคผลเปลือกหุ้มนี้จะขาดออกแล้วจะกลับมาห่อหุ้มจิตอีกที และเป็นอย่างนี้ทุกครั้งเมื่อได้โสดา สกิทา อนาคามี แต่เมื่อได้บรรลุพระอรหันต์เปลือกหุ้มจิตนี้จะหายไปไม่กลับมาคลุมจิตอีก แต่จิตยังคงตัวอยู่เพราะอาศัยธาตุขันธ์

และพระอรหันต์เมื่อดับขันธ์ปรินิพพาน จิตก็กระจายซึมซาบเข้ากับนิพพาน/กระจายเต็มจักรวาล (ไม่ใช่ไปสร้างบ้านสร้างเมืองในนิพพานแบบที่เล่ากัน)

 

ท่านเปรียบการนิพพาน เหมือนเปลวไฟที่ดับไปเพราะสิ้นเชื้อ
ไม่มีใครบอกได้ว่าเปลวไฟที่ดับไปๆอยู่ ณ ที่ไหน

 

เหลือความจริงดิ....ไม่เหลืออะไรได้ไง...อิอิ

จิตก็ สมมุติขึ้นมา ทั้งนั้น

 

จิตทำลายตัณหา..คือจิตหมดอยาก..จิตหมดความอยาก..คือจิตรู้ความจริง ว่าการหลงยึดมั่นถือมั่นในตัณหาอยู่นั้น...คืออวิชชา...เนี่ยความจริง

ก็ต้องมาดูกันล่ะทีนี้ว่า...ใครเหลืออะไร

 

เขาไม่มาดูว่าจิตมันหิวอะไรหรอก...ทำตัวงี่เง่า
เขาดูว่าจะเอาอะไรมาให้จิตมันเสพต่างหาก...อิอิ...

 

ยันย้นกับใครล่ะ ยืนยันกับเอกระวี นี่เหรอ.?.ไร้สาระจัง ถามแบบนี้

ถดถอยๆ