อุปจารฌาน กับ ปฐมฌาน

1. อุปจารฌานกับ ปฐมฌาน มันต่างกันยังไงครับ อุปจารฌานคือขั้นต้นของ ปฐมฌาน
แล้วมันต่างกันยังไงครับ วิตก วิจาร มันเหมือนๆกันเลย

2. คือว่าผม จะถอดกาย เค้าบอกให้เข้าฌานสี่ แล้วออกมาอุปจารฌาน ผมไม่รู้ว่ามันจะกลับมาอุปจารฌานยังไง ผมก็ใช้วิธีหายใจแรงๆ กระดิกแขนขาบ้าง(ไม่รู้จะถูกไหมช่วยนะนำทีครับ)
จิตมันก็ไม่ค่อยมีสมาธิ ผมก็ไม่รู้ว่ามันกลับมาฌานไหน

 

ตรวจสภาวะอย่างละเอียดได้ที่นี่ครับ....

http://www.palungjit.org/smati/k40/smabat.htm#อุปจารสมาธิ

 

ตามที่ เข้าใจนะครับ
ตอนที่เรานั่งสมาธิ แล้ว จิตตัดจากเวทนากาย จิตตัดจากความคิดได้ ก็คือ เข้าถึง สภาวะเดียวคือ จิตสงบเหลือเพียงจิตอย่างเดียว ที่ รู้ ว่า ตนเอง สงบอยู่
สงบก็คือ พ้นจากความคิด ก็คือ ไม่คิด แล้ว การถอยมาเพื่อ วิปัสสนาหรือพิจารณาก็คือ คิด ครับ แค่คิดถึงสิ่งที่จิตเป็น เช่นคิดว่าทำไมจิตถึงเป็นอย่างนี้ ทำไมจิตถึงสว่าง ทำไมจิตจึงสงบ ก็คือ ต้องรู้ว่า คิด และต้องคิด ไงครับ ไม่ไช่ กระดุกกาย กระดิกแขนขา เพื่อ ออกจากสมาธินะครับ แต่ ต้องคิด เท่านั้น อยู่กับความคิดให้ได้ เกิดความคิดให้ได้ มีความคิดให้ได้ ก็คือ ให้สงสัยในสิ่งที่จิต ทำไมจิตอยู่คนเดียวได้ อยู่คนเดียวทำไม เพื่ออะไร ได้อะไร แล้ว ให้รู้ว่าคิด แบบนี้กระมังครับ

 

เอาว่า คุณ เข้าถึงฌาณสี่ ตามที่คุณพูดมาได้ แล้ว ก็ จะรู้เองครับว่า คุณ เข้าไป จากฌาณ หนึ่ง สอง สาม สี่ ตามลำดับได้ยังไง เวลาคุณกลับมารู้สึกตัว ก็ จะตามขั้นตอน ตอนไป พอตอนกลับ ก็ ค่อยๆ กลับมารู้สึกตัว อนุโลม ปฏิโลม

 

จากที่เคยนั่งสมาธิมาก็คือ

เอาสติจับไปกับ พุธพร้อมลมหายใจเข้า โธพร้อมลมหายใจออก
แล้วต่อมา พุท โธ จะหาย เหลือแต่ลมหายใจเข้าและลมหายใจออก
ต่อมาลมหายใจจะละเอียดเบาและหายไป มีแค่สัมผัสเย็นที่รูจมูกเมื่อเข้าและออก คือรู้ว่าเข้าและออก คือ เย็น รู้เย็น ที่รูจมูก
ต่อมา รู้สึกว่า กายพอง เหมือนเป่าลมเข้าลูกโป่ง ก็คือ สติรู้ มันขยายตัว จะออกจากกาย คือ ให้พ้นสมมุติของกาย ขยายออก แน่น แล้วเหมือน ระเบิด เหมือนจิตหรือสติระเบิด กายแตก ระเบิด กายหาย จิตก็ สว่าง เหมือนไร้ตัวตน เบา ตอนนี้ ก็ จะสบาย เบา โล่ง โปร่ง ไม่มีน้ำหนัก ไม่มีกาย มีแต่ รู้ ท่ามกลาง ความสว่าง

แต่ คิดได้ ให้คิด รู้ว่าคิด ดูความคิด ว่าคิดได้ยังไง ใครคิด ใครรู้ ความคิดเกิดยังไง อยู่ยังไง จบยังไง ความคิดมาจากไหน อะไรคือตัวคิด

 

ขอเพิ่มเติมอีกนิด นอกจากกลับเข้ามาสู่การมีความคิดแล้ว จะมีอีกสิ่งหนึ่งก็คือ กลับมาสู่การรู้ลมหายใจเข้า และลมหายใจออก ด้วย เมื่อเราเอาจิตรู้หรือสติรู้ นี้ มารู้ลมหายใจ เราก็จะรู้ได้ทั้งกายและลมและความคิด ถึงตรงนี้ ก็จะ เป็นการวิปัสสนา ตามจริง ทันที เพราะ สติหรือจิตรู้นี้ จะ รู้ลมหายใจเข้าลมหายใจออก และรู้กายรู้ความคิดไปด้วย การรู้กายรู้ความคิดนี้จะเหมือน ดูกาย ดูเวทนากาย ดูความคิดไปด้วย ครับ

 

ผมพึ่งเริ่มใหม่ๆครับ ผมก็เทียบอาการดูมันก็น่าจะฌานสี่นะ (ไม่แน่ใจ)
ของผมมันจะเหมือนปลายจมูกโล่งๆทือๆ ตัวโปร่งๆ เหมือนจิตรู้กาย
แต่ กายแตก ระเบิด อ่ะไรทำนองนั้น ยังไม่เคยครับ
( ผมลืมบอกไป ผมไม่ได้นั่ง ผมนอนเอาครับ )

 

ค่อยเป็นค่อยไป ตามขั้นตอนจะดีกว่า

คุณเจ้าของกระทู้ น่าจะฝึกไปให้เป็นขั้น เป็นตอนจะดีกว่า เรื่องการถอดจิต เป็นเรื่องที่ต้องมีการฝึกในส่วนเฉพาะทาง เฉพาะเรื่องไป แต่ที่ต้องเน้น คือ พื้นฐานด้านสมาธิต้องให้แน่นแฟ้นไว้ก่อน

อย่างแรกเลย เรื่องสมาธิ ถ้าเคยเข้าถึงฌาน 4 ได้จริงๆ อย่างที่คุณเล่ามา ก็ถือว่าดีแล้ว ตอนนี้ก็ฝึกการเข้าออกฌานให้มีความคล่องตัวเสียก่อน (ต้องการไปที่ไหน อุปจารสมาธิ หรือ ฌาน 4 ไปได้ตามประสงค์ ไม่ติดขัด) ฝึกได้อย่างนี้แล้ว ค่อยมาฝึกต่อกันเรื่องการถอดจิต ก็ยังไม่สาย

ส่วนการฝึกด้านความคล่องตัวของสมาธิ ในเว็บนี้มีวิธีการแนะนำอยู่แล้ว ศึกษาและปฏิบัติตามได้ทันทีครับ

 

ครับ อุปจารสมาธิ จะเริ่มมี
องค์ วิตก วิจาร
มีปิติ ที่แผ่ซ่านไปทั่วร่างอย่างถ้วนทั่ว
เหมือนกับปฐมฌาน
เพียงแต่องค์ปฐมฌาน มันมีครบองค์ 5
และเมื่อจิตดำเนินครบองค์ 5ได้ สมบูรณ์
มันจะเรียกว่า อัปนาสมาธิ
จิตจะดำเดินไปเป็นอัตโนมัติ
ขณะจิตที่เริ่มดำเนินในองค์ปฐมฌาน
มันไม่บอกหรอกว่า นี่คือปฐมฌาน
มีแต่รู้อยู่ในองค์5 เป็นอารมณ์เดียว
และการทำบ่อย ฝึกบ่อยๆ เนืองๆ
พลังจิตมันจะไล่ลำดับของอัปนาสมาธิไปเอง
1เป็น2
2เป็น3
3เป็น4

100คนไม่รู้จะมีถึง 5คนไหมที่ได้ปฐมฌาน
ได้ปฐมฌาน 100 คนไม่รู้จะมีถึง 5คนไหมที่ได้ทุติยฌาน
ได้ทุติยฌาน100คนไม่รู้จะมีถึง 5คนไหมที่ได้ ตติยฌาน
ได้ตติยฌาน 100 คนไม่รู้จะมีถึง 5คนไหมที่ได้ จตุถฌาน


ส่วนมากไปติดของหลอกที่อุปจารสมาธิ
ไปหลงนิมิตเปรตในช่วงนี้
หลงปิติ โยกโครง หัวเขมนตีลังกา

 

๑ มันค่อนข้างจะตอบยากนิดหน่อย เพราะนี่คือสภาวะที่ต้องรู้เฉพาะตน
พอเข้าสู่ฌานแล้ว มันเหมือนกับว่า โลกทั้งโลกนี้ มีแค่ลมหายใจเข้าออก แค่นั้นเองครับ
แล้วก็มีความสุขอย่างหาอะไรมาเปรียบไม่ได้ ตอบยากนะ
วิตกวิจารมันก็ต้องเหมือนกันอยู่แล้ว เพราะปฐมฌานก็ยังมีวิตกวิจาร
แต่อุปจารสมาธิมันยังไม่ได้เอกคตารมณ์ อารมณ์เป็นหนึ่งแนบแน่น สุขอย่างบอกไม่ถูก

๒ เข้าฌาน ๑ เข้าฌาน ๒ ฌาน ๓ ฌาน ๔ ให้คล่องๆ เรื่องออกสู่อุปจารสมาธิมันไม่ยากหรอก
จริงๆแล้ว จะถอดกายนี่ใช้ฌาน ๔ นะครับ เขาใช้ฌาน ๔ กัน
ถ้าถอยมาอุปจารสมาธินี่ คงจะใช้วิธีจับทิพจักขุญาณก่อน แล้วค่อยถอดไป
มันก็ไม่มีอะไรหรอก เพียงแต่ทำให้มันคล่องๆแล้วมันจะเข้าใจเองว่าจะทำยังไง
มันตอบยากนะ ผมเองก็ไม่ใช่ครู
ฝึกให้ได้วสีในฌานสมาบัติ แล้วหาครูดีกว่าครับ เขาตอบได้ดีกว่าเยอะ

 

เปิดซะ 2 กระทู้เลยนะน้อง...

ขออนุญาตแทรกอีกซักกระทู้นะครับ แลกเปลี่ยนประสบการณ์กันเฉพาะข้อแรก เผื่อจะมีประโยชน์บ้าง

1. อุปจารฌานกับ ปฐมฌาน มันต่างกันยังไงครับ อุปจารฌานคือขั้นต้นของ ปฐมฌาน
แล้วมันต่างกันยังไงครับ วิตก วิจาร มันเหมือนๆกันเลย

...อันนี้ขอแยกเป็น 2 กรณีนะครับ
สมมุตินะครับ....
สมมุติคุณฝึกอานาปานุสติ โดยใช้คำภาวนาว่า พุทโธ คอยกำกับลมหายใจ

กรณีที่ 1 จิตเกาะกับคำภาวนา
-ที่อุปจารสมาธิ คำภาวนาจะแยกออกจากลมหายใจ ลมหายใจเกาะจมูก คำภาวนาอยู่ในหัว (ขออนุญาตเว้นที่จะพูดเรื่อง ลมหายใจละเอียด ใจสงบ ปิติเกิด อะไรพวกนี้นะครับ)
-ที่ฌาน 1 คำภาวนาที่แยกไปอยู่ในหัว จะมีอาการเหมือน เปิดเทปซ้ำไปซ้ำมา จังหวะสม่ำเสมอ มั่นคง ลงตัว อย่างที่ไม่เคยทำได้มาก่อน

กรณีที่ 2 จิตเกาะกับลมหายใจ
-ที่อุปจารสมาธิ จะได้นิมิตของลมหายใจมา เป็นภาพอะไรซักอย่าง ที่เคลื่อนไหวไปมา ขึ้นกับการเรียนรู้ของจิต และจุดตกกระทบที่เอาจิตไปจับ
-ที่ฌาน 1 ภาพที่เคลื่อนไหวไปมา จะหยุดอยู่กับที่

(องค์ประกอบอื่นๆตามหนังสือ เช่น วิตก วิจาร ปิตื สุข เอกัคตา ขออนุญาตเว้นไว้ไม่กล่าวถึง ในฐานที่เราทุกคนรู้กันอยู่แล้วนะครับ)

ขอเพิ่มต่อท้ายอีกนิดนะครับ เรื่องนิมิต กลัวว่าเดี๋ยวจะเข้าใจผิด

นิมิตในสมาธิ มี 2 แบบ
-แบบแรกเป็นนิมิตที่เนื่องกับองค์กรรมฐาน ให้รักษาไว้ เช่นเจริญอานาปานุสติ แล้วได้นิมิตเป็นน้ำตก เนื่องจากจุดตกกระทบอยู่ในลำคอและจับลมได้ชัดเฉพาะตอนลมเข้า
-แบบที่สองเป็นนิมิตที่ไม่เนื่องด้วยองค์กรรมฐาน ให้เฉยไว้ไม่ต้องให้ความสนใจกับมัน เช่น เจริญอานาปานุสติ แล้วเห็นภาพนรกสวรรค์บ้าง คนที่ตายไปแล้วบ้าง ภาพในอนาคตบ้าง เห็นแล้วก็เฉยไว้ รำคาญมากก็ลุกไปเดินเล่นเลยเดี๋ยวค่อยกลับมานั่งใหม่ ถ้าไปให้ความสนใจกับมัน จิตจะห่างจากองค์กรรมฐาน ทำให้เข้าฌานไม่ได้

 

โทษทีพอดีเพิ่งไปไล่อ่านข้างบนที่คุณโพสต์เอาไว้
วิเคราะห์จากที่คุณพิมพ์เอาไว้นะครับ

--->ผมพึ่งเริ่มใหม่ๆครับ ผมก็เทียบอาการดูมันก็น่าจะฌานสี่นะ (ไม่แน่ใจ)
ของผมมันจะเหมือนปลายจมูกโล่งๆทือๆ ตัวโปร่งๆ เหมือนจิตรู้กาย
แต่ กายแตก ระเบิด อ่ะไรทำนองนั้น ยังไม่เคยครับ
( ผมลืมบอกไป ผมไม่ได้นั่ง ผมนอนเอาครับ )

สังเกตุคำนี้นะครับ -----> ปลายจมูกโล่งๆทือๆ ตัวโปร่งๆ
แปลว่า ยังไม่ถึงฌาน 4 ครับ เพราะที่ฌาน 4 หยาบจะไม่รู้สึกถึงการมีอยู่ของร่างกายแล้วครับ

ที่เป็นไปได้สูงสุดคือ ฌาน 3 เพราะตรงนี้เป็นจุดสุดท้ายที่ยังรับรู้ว่าร่างกายยังอยู่
แต่ จุดสังเกตุคือ ร่างกายจะมีอาการเหมือนเกร็งเบาๆทั้งตัว ขยับไม่ได้ สติ 100% อยู่ใต้ผิวหนัง ไม่รับรู้อะไรที่เกินไปกว่านี้ เช่นถ้านั่งอยู่บนเก้าอี้ ที่จุดนี้จะไม่รับรู้ถึงการมีอยู่ของเก้าอี้อีกแล้ว
กรณีของคุณ ถ้าคุณนอนทำสมาธิอยู่บนเตียงแล้วยังรู้สึกว่า เราอยู่บนเตียง หรือมีเตียงอยู่ ก็แปลว่าไม่ถึงฌาน 3 ด้วยครับ