57. ...ท่องแดนอิสาน ไหว้พระธาตุประจำวันเกิด...

เรื่องราวยังไม่จบนะ เพิ่งจะเริ่มต้นจ้า....

 

​

.....เมื่อไหว้หลวงปู่โตเสร็จแล้ว ก็ไปไหว้หลวงพ่อทันใจกับพระพุทธชินราชจำลองในพระอุโบสถ

 

หลวงพ่อทันใจ​

 

หลวงพ่อทันใจ​

 

​

 

ภาพสวยมากครับ

 

​

 

ไหว้พระเสร็จแล้ว
ออกจากวัดโนนกุ่มประมาณสิบโมงครึ่ง
ที่ต่อไปเมื่อผ่านเมืองโคราช ก็ต้องแวะไหว้ย่าโมกันก่อน

 

​

มาถึงอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีประมาณสิบเอ็ดโมงเกือบครึ่ง วนหาที่จอดรถก่อน ได้ที่จอดรถใกล้ๆ กับประตูชุมพล จอดรถเสร็จก็เดินไปที่ลานระหว่างนั้นเห็นคนกำลังทำถ่ายวีดีโอทำสารคดีอยู่ ๓ คน มี ตากล้อง(เห็นถือกล้อง DSLR แล้วพ่วงไมล์ตัวใหญ่เสียบอยู่ที่หัวแฟลช) คนบอกบท(ตัวอ้วนใหญ่) แล้วก็ดาราหน้ากล้อง(ใครก็ไม่รู้ ไม่รู้จัก) สงสัยทำคลิปรายงานส่งอาจารย์ ตอนเดินผ่านได้ยินแว่วๆ เป็นเรื่องของย่าโม ก็ไม่ได้สนใจ พวกเราก็เดินไปซื้อดอกไม้ธูปเทียน

 

​

 

​

พอไหว้ย่าโมเสร็จแล้ว สร้อยฟ้าฯ ก็เดินไปที่ประตูชุมพลจะไปถ่ายรูป พวกคณะถ่ายคลิป ก็ดันมายืนถ่ายและบรรยายอยู่ข้างประตู จะถ่ายก็ถ่ายไปสิ ฉันก็เดินเข้าประตูชุมพลไปถ่ายรูปอีกด้านก็ได้ พอสร้อยฟ้าฯ เดินเข้าประตู เท่านั้นแหล่ะ พวก ๓ คนหยุดถ่ายคลิปทันที เหมือนว่าเขาไม่ต้องการให้ใครมาติดอยู่ในคลิปเลยนอกจากนักบรรยายหน้ากล้อง พอสร้อยฟ้าฯ ยืนถ่ายรูปอยู่อีกด้านหนึ่งของประตู คนกำกับบทตัวอ้วน ก็มายืนจ้องเขม็งอยู่อีกด้านหนึ่งของประตู ซึ่งมุมการถ่ายของเขาก็ไม่ได้มาถ่ายติดตรงที่สร้อยฟ้าฯ ยืนถ่ายรูปอยู่ อ้าวนี่มันที่สาธารณะนะไม่ใช่ที่ของคุณคนเดียว แล้วคนเดินผ่านไปผ่านมาก็เยอะ แล้วก็เป็นสิทธิ์ของเขาที่จะเดิน ไม่เดินตัดหน้ากล้องที่พวกคุณกำลังถ่ายอยู่นี่ ไปดูสารคดีทั้งในประเทศและต่างประเทศมืออาชีพบ้าง เขาก็เดินผ่านเป็นแบล็คกราวน์กันทั้งนั้นหล่ะ... ชิ ไปดีกว่า.... ว่าแต่ ถ้าเดินลอดผ่านประตูชุมพลแล้ว เห็นว่าจะได้กลับมาที่โคราชอีกหรือไม่ก็มีแฟนเป็นคนโคราชนี่ใครเคยเดินลอดประตูช่วยบอกหน่อยว่าเป็นยังไงกันบ้าง....???

 

พวกเราออกจากอนุสาวรีย์ท้าวสุรนารีประมาณสิบเอ็ดโมงครึ่ง มุ่งหน้าสู่จังหวัดขอนแก่น เมื่อมาขอนแก่นก็ต้องไปไหว้พระธาตุขามแก่น เห็นมีคนบอกว่า มาขอนแก่นไม่ไหว้พระธาตุขามแก่นเท่ากับมาไม่ถึงขอนแก่น ก็มาถึงวัดเจติยภูมิหรือวัดพระธาตุขามแก่นเป็นเวลาบ่ายสามโมงกว่าๆ ขับเร็วไม่ได้ ตรวจจับความเร็วเยอะ แล้วจะถึงนครพนมกี่โมงเนี่ยะ....(เริ่มเครียด)

 

พระธาตุขามแก่น
พระธาตุขามแก่น ตั้งอยู่ที่วัดเจติยภูมิ หมู่ที่ ๑ ตำบลบ้านขาม อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น เป็นปูชนียสถานของจังหวัดขอนแก่น อยู่ห่างจากจังหวัดขอนแก่นประมาณ ๓๐ กิโลเมตร กิโลเมตร เดินทางไปตามถนนสายขอนแก่น - กาฬสินธุ์ เลี้ยวซ้ายที่หลักกิโลเมตรที่ ๑๒ บ้านโคกสี เป็นถนนลาดยางตลอด มีป้ายบอกทางไปพระธาตุขามแก่นเป็นระยะๆ จนถึงองค์พระธาตุ

บ้านขามเป็นเมืองมาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นเวลาประมาณ ๒,๐๐๐ ปี ตั้งแต่ พ.ศ.๕๐๐ ต่อมาเจ้าเมืองสุวรรณภูมิ ชื่อ เพี้ยเมืองแพน (ปัจจุบันคือ จังหวัดร้อยเอ็ด) ได้มาตั้งเมืองขามแก่นที่ บ้านขาม พุทธศตวรรษที่ ๕ พระยาหลังเขียว หรือโมริย กษัตริย์เจ้าเมืองโมรีย์ (เมืองโมรีย์อยู่ในอาณาเขตของประเทศกัมพูชา) ได้สร้างพระธาตุขามแก่น

​

ตำนานพระธาตุขามแก่น มีหลายตำนานเล่าขานกันหลาย ดังนี้

ตำนานที่หนึ่ง
นับแต่การเสด็จดับขันธ์ปรินิพพานขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ เมื่อถวายพระเพลิงเสร็จ แล้ว พระบรมสารีริกธาตุได้ถูกนำไปประดิษฐานไว้ในที่ต่าง ๆ คือ พระสารีริกธาตุกระโยงหัว (กะโหลกศีรษะ) ฆะฏิการพรหมนำไปไว้บนเทวโลก, พระธาตุเขี้ยวหมากแง (พระเขี้ยวแก้ว) พระอินทร์นำไปไว้บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์, พระธาตุกระดูกด้ามมีด (พระรากขวัญ ) พระยานาคนำไปไว้เมืองบาดาล
ครั้งต่อมาโมริยกษัตริย์เจ้านครโมรีย์ ทราบข่าวภายหลังเพราะอยู่ห่างไกลและเดินทางช้า จึงได้แต่พระอังคารธาตุ แล้วนำไปไว้ที่นครของตน ประมาณพุทธศักราชล่วงมาได้ ๓ ปี พระมหากัสสปะเถระเจ้า พร้อมด้วยพระอรหันต์ ๕๐๐ องค์ นำพระอุรังคธาตุ (กระดูกส่วนอก) ไปประดิษฐานไว้ภูกำพร้า (พระธาตุพนมในปัจจุบัน)
พระยาหลังเขียว โมริยกษัตริย์ และพระอรหันต์ยอดแก้ว, พระอรหันต์รังษี, พระอรหันต์คันที และไม่ปรากฏชื่ออีก ๖ องค์ จึงเดินทางพร้อมอัญเชิญพระอังคารธาตุเพื่อไปบรรจุไว้ในพระธาตุพนมด้วย ระหว่างทางได้มาถึงพื้นที่แห่งหนึ่ง (ที่ตั้งของพระธาตุขามแก่นในปัจจุบัน) มีพื้นที่พื้นที่ดอน ราบเรียบ มีห้วยสามแยก น้ำไหลผ่านรอบดอน และมีต้นมะขามใหญ่ที่ตายแล้วเหลือแต่แก่นอยู่ต้นหนึ่ง
ขณะนั้นเป็นเวลาพลบค่ำพอดี ประกอบกับพื้นที่มีความเหมาะสมจึงได้พักแรมที่นี่ และนำเอาพระอังคารธาตุไปวางพักไว้บนแก่นของต้นมะขามที่ตายแล้วดังกล่าว พอรุ่งเช้าทั้งคณะก็เดินทางมุ่งหน้าสู่สถานที่ก่อสร้างพระธาตุพนมต่อไป
พอไปถึงปรากฏว่าพระธาตุพนมได้สร้างเสร็จแล้ว ไม่สามารถนำพระอังคารธาตุบรรจุลงไปได้อีก จึงจำต้องนำเอาพระอังคารธาตุนั้นกลับตามเส้นทางเดิม โดยตั้งใจว่าจะนำกลับไปไว้ที่นครของตนตามเดิม เมื่อมาถึงดอนมะขามซึ่งเคยเป็นที่พักแรม ครั้งก่อน ได้เห็นต้นมะขามใหญ่ที่ล้มตายเหลือแต่แก่นนั้นกลับผลิตดอก ออกผล แตกกิ่งก้านสาขามีใบเขียวชอุ่มแลดูงามตายิ่งนัก จะเป็นด้วยเทพเจ้าแสร้งนิมิต หรือด้วยอำนาจอภินิหารของพระอังคารธาตุก็มิอาจรู้ได้ เห็นเป็นอัศจรรย์เช่นนั้นจึง พร้อมกันก่อสร้างพระธาตุครอบต้นมะขาม และบรรจุพระอังคารธาตุของพระพุทธเจ้าไว้ภายในด้วย โดยมีรูปลักษณะดังที่เห็นอยู่ในปัจจุบันนี้ จึงเรียกชื่อพระธาตุนี้ว่า "พระธาตุขามแก่น"
หลังจาการก่อสร้างพระธาตุเสร็จแล้ว พระยาหลังเขียวพร้อมด้วยบริวารได้สร้างบ้านแปลงเมืองอยู่ตรงนี้ และได้สร้างวัดให้เป็นที่พำนักของพระอรหันต์ทั้ง ๙ องค์ ซึ่งมีวิหาร และพัทธสีมาเคียงคู่กับองค์พระธาตุสืบมา ครั้นกาลล้วงมาพระอรหันต์ทั้ง ๙ องค์ก็ได้ดับขันธ์ปรินิพพาน ชาวเมืองนำเอาอัฐิธาตุของท่านบรรจุไว้ในพระธาตุองค์เล็ก ซึ่งอยู่ด้านทิศตะวันออกของ อุโบสถในเวลานี้ ต่อมาประชาชนจึงเรียกพระธาตุองค์ใหญ่ว่า ครูบาทั้งเก้าเจ้ามหาธาตุ ส่วนพระธาตุองค์เล็กเรียกว่า ครูบาทั้งแปด

ตำนานที่สอง
มีเรื่องราวคล้ายตำนานแรก แต่กล่าวว่าพระอรหันต์ที่อัญเชิญพระอังคารธาตุนั้น มีเพียง ๒ องค์

ตำนานที่สาม
แต่เดิม ณ ที่นี้เป็นที่รกร้างว่างเปล่า ต่อมาเมื่อเริ่มมีชาวบ้านเข้ามาหักล้างถางพง จับจองที่ดินทำกินและที่อยู่อาศัยนั้น ชาวบ้านพบว่ามีตอมะขามที่ตายแล้วเหลือแต่แก่นอยู่ต้นหนึ่ง แต่ต่อมาปรากฏว่าแก่นมะขามนั้นกลับมีการแตกใบ ผลิดอก ดูแปลกประหลาด และพบว่าหากมีใครที่ไปทำการอะไรที่เป็นการดูหมิ่นหรือลบหลู่ตอมะขามนั้น คนผู้นั้นก็จะมีอันเป็นไป ชาวบ้านจึงเกิดความเคารพบูชา และร่วมกันสร้างเจดีย์ครอบตอมะขามนั้นไว้ พร้อมกับบรรจุพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า ๙ ประการ ไว้ในนั้นด้วย จึงเรียกเจดีย์ที่สร้างนั้นว่า พระเจ้าเก้าพระองค์ หรือ เจดีย์บ้านขาม ต่อมาจึงเป็นพระธาตุขามแก่น

 

​

พระธาตุขามแก่นมีลักษณะเป็นเจดีย์ฐานสามเหลี่ยมทรงอีสาน องค์พระธาตุสูง ๑๙ เมตร ฐานด้านทิศตะวันออกและตะวันตกกว้าง ๑๐.๙๐ เมตรเท่ากัน รอบองค์พระธาตุมีกำแพงแก้วล้อมรอบทั้ง ๔ ด้าน สูง ๑.๒๐ เมตร กำแพงแก้วห่างจากองค์พระธาตุโดยเฉลี่ย ๒.๓๐ เมตร ทุกด้านมีประตูเข้าออก ด้านทิศเหนือ ๒ ช่อง และทิศใต้ ๒ ช่อง กว้างช่องละ ๑ เมตร

ประเพณีไหว้พระธาตุ
งานฉลองและนมัสการพระธาตุขามแก่น มีขึ้นในวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๖ การสักการะ ใช้ธูป เทียน ดอกไม้ ขันแปดเก้า

คำนมัสการพระธาตุขามแก่น
อุกาสะ วันทามิ ภันเต มะหาสาระนะคเร เจติยะภูมิยัง อาราเม นะวะหิ อะระหันเตหิ อานีตัง สุปะติฎฐาปิตัง สัมมาสัมพุทธะ สารีริกะธาตุง สิระสา นะมามิ ตัสสะ สารีริกธาตุในปูชา เม ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตตะตุ

การมาไหว้พระธาตุขามแก่นหรือมาแก้บน ควรมาในวันพุธ เพราะจะมี “เฒ่าจ้ำ หรือ กระจ้ำ” ซึ่งเป็นเหมือนผู้นำด้านจิตวิญญาณ ทำหน้าที่ด้านพิธีกรรม ซึ่งเกี่ยวข้องกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในชุมชน มาเป็นคนนำกล่าวคำนมัสการองค์พระธาตุขามแก่น และแนะนำพิธีการต่างๆ ตามแบบแผนที่ปฏิบัติสืบต่อกันมาอีกด้วย

 

​

การบูรณะปฎิสังขรณ์
การบูรณะซ่อมแซม มีการเรียบเรียงในคราวสมโภชการตั้งฉัตร พ.ศ.๒๔๙๙ ว่า ครั้งแรกในสมัยพระครูแพง พุทธสโร เจ้าอาวาสวัดเจติยภูมิ ระหว่าง พ.ศ.๒๔๕๙ – ๒๔๖๘ เนื่องจากยอดพระธาตุหักและแตกผุพัง การซ่อมแซมรักษารูปเดิมไว้มิเปลี่ยนแปลง ใช้เวลา ๓ ปีสำเร็จ

การบูรณะซ่อมแซมครั้งที่ ๒
เมื่อ พ.ศ.๒๔๙๘ – ๒๔๙๙ ท่านเจ้าคุณพระสารธรรมมุณี เจ้าคณะจังหวัดขอนแก่น ใคร่รักษาไว้และปรับปรุงให้เป็นมรดกของบรรพบุรุษ สืบทอดเป็นมรดกทางศาสนามิเสื่อมสูญ จึงดำริจัดทำฉัตรพระธาตุขึ้น ในการตั้งฉัตรใหม่ครั้งนี้ได้มีการซ่อมแซมบูรณะยอดพระธาตุ และบูรณะองค์พระธาตุใหม่ด้วยโครงเหล็กและปูนซีเมนต์ และจัดงานตั้งฉัตรพระธาตุ ในวันอาทิตย์ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๔ ปีวอก ตรงกับวันที่ ๑๑ มีนาคม พ.ศ.๒๔๙๙
ปี พ.ศ.๒๕๓๑ และปี พ.ศ.๒๕๓๔ – ๒๕๓๕ ดำเนินการบูรณะพระวิหาร อีกครั้งโดยงบประมาณจากกรมศิลปากร และ งบประมาณจากมูลนิธิพระธาตุขามแก่น และศรัทธาของพุทธศาสนิกชน ควบคุมโดยหน่วยศิลปากรที่ ๗ ขอนแก่น มีการเสริมความมั่นคงแข็งแรงและความสวยงาม รวมทั้งเทพื้นคอนกรีตเสริมเหล็ก และอาคาร สถานที่โดยรอบๆ

การบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่
เมื่อ พ.ศ.๒๕๔๔ – ๒๕๔๖ เป็นงานอนุรักษ์และพัฒนาโบราณสถานพร้อมกับงานปรับปรุงภูมิทัศน์ จนมีความสวยงามดังเช่นปัจจุบัน กล่าวคือ การบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระธาตุขามแก่นด้วยวัสดุปูนหมักตามกรรมวิธีโบราณ งานลงรักปิดทอง งานซ่อมแซมฉัตร ๕ ชั้น กำแพงแก้ว องค์พระธาตุอรหันต์ แนวกำแพง งานปรับปรุงภูมิทัศน์ ทำการรื้อถอนศาลารายทั้ง ๔ ทิศที่เสื่อมสภาพ เพื่อก่อสร้างใหม่ และได้เปลี่ยนยอดฉัตรองค์พระธาตุขามแก่นจากโลหะที่ลงรักปิดทองมาเป็นยอดฉัตรทองคำ (น้ำหนักทอง ๓,๕๔๔.๑๐ กรัม มูลค่า ๑,๕๓๖,๗๓๑ บาท) พร้อมทั้งสร้างฉัตรประดับองค์พระองค์พระธาตุอรหันต์ เพื่อให้สวยงามกลมกลืนควบคู่กับองค์พระธาตุขามแก่น นอกจากนี้สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก ทรงประทานพระบรมสารีริกธาตุ ๙ องค์ ให้มาบรรจุไว้ที่องค์พระธาตุขามแก่นด้วย

วันศุกร์ที่ ๑๒ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๔๖ สมเด็จพระเทพรัตน์ราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ และทรงยกยอดฉัตรทองคำองค์พระธาตุขามแก่น

 

​

 

​

 

​

 

​

 

​