พุทธจริยาวัตร

( จากหนังสือ " ดอกบัวน้อย " อันดับที่ ๑๔๔ )

ตลอดเวลาแห่งการเทศนาสั่งสอนมหาชน รวมเวลา ๔๕ ปี
พระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงมีพุทธจริยาวัตร คือ ข้อประพฤติปฏิบัติกิจประจำ
วัน ในการดำเนินชีวิตของพระองค์ ดังนี้

* ตรวจสัตว์โลก *

ยามเช้า จะทรงพิจารณาตรวจดูสัตว์โลกว่า ใครมีอุปนิสัยที่จะเห็นธรรม
ได้ ก็จะเสด็จไปแสดงธรรมเทศนาโปรดเขา

* เสด็จพระดำเนิน *

- ทรงก้าวพระบาทเบื้องขวาก่อน
- ไม่ทรงก้าวพระบาทให้ยาวนัก ให้สั้นนัก
- ไม่ทรงพระดำเนินให้เร็วนัก ให้ช้านัก
- ไม่ทรงพระดำเนินให้พระชานุ ( เข่า ) กระทบพระชานุ
- ไม่ทรงพระดำเนินให้ข้อพระบาท ( ตาตุ่ม ) กระทบข้อพระบาท
- ไม่ทรงพระดำเนินยกพระอุระ ( อก ) สูง
- ไม่ทรงทอดพระอุระไปข้างหลัง
- ไม่ทรงกระแทกพระอุระ
- ไม่ทรงส่ายพระอุระ
- ทรงพระดำเนินพระวรกายส่วนบนไม่แกว่งไกว
- ไม่ทรงพระดำเนินด้วยกำลังพระวรกายทั้งหมด

* ทอดพระเนตร *

- ทรงทอดพระเนตรประมาณช่วงแอก ( ๓ เมตร )
- ไม่ทรงแหงนดู
- ไม่ทรงก้มดู
- ไม่ทรงเหลียวดูขณะเสด็จพระดำเนิน
- ถ้าจะเหลียวดู จะทรงหันไปทั้งพระวรกาย

* เสด็จเข้าสู่ชุมชน *

- ไม่ทรงยืดพระวรกาย
- ไม่ทรงย่อพระวรกาย
- ไม่ทรงห่อพระวรกาย
- ไม่ทรงส่ายพระวรกาย

* ประทับในละแวกบ้าน *

- ไม่ทรงครั่นคร้าม
- ไม่ทรงหวั่นไหว
- ไม่ทรงขลาดกลัว
- ไม่ทรงสะดุ้งพระโลมชาติ ( ขน ) ไม่ชูชัน
- ทรงประทับอาสนะ ( ที่นั่ง ) ไม่ไกลนัก ไม่ใกล้นัก
- ไม่ทรงนั่งพิงพระวรกาย
- ไม่ทรงนั่งเท้าพระหัตถ์ ( เท้าแขน )
- ไม่ทรงนั่งชันพระชานุ ( ชันเข่า )
- ไม่ทรงนั่งยันพระหนุ ( ยันคาง )
- ไม่ทรงนั่งซ้อนพระบาท
- ไม่ทรงคะนองพระหัตถ์
- ไม่ทรงคะนองพระบาท

* บิณฑบาต *

- ไม่ทรงชูบาตรขึ้นรับอาหาร
- ไม่ทรงลดบาตรลงรับอาหาร
- ไม่ทรงแกว่งบาตรรับอาหาร
- ไม่ทรงจ้องบาตรรับอาหาร
- ทรงรับข้าวสุกไม่น้อยนัก ไม่มากนัก
- ทรงรับกับข้าวพอประมาณด้วยข้าวสุก

* พิจารณาอาหาร *

- ไม่ทรงฉันอาหารเพื่อเล่น
- ไม่ทรงฉันเพื่อมัวเมา
- ไม่ทรงฉันเพื่อประดับ
- ไม่ทรงฉันเพื่อตกแต่ง
- ทรงฉันเพียงเพื่อดำรงพระวรกายนี้ไว้
- ทรงฉันเพื่อยังพระชนม์ชีพให้เป็นไป
- ทรงฉันเพื่อป้องกันความลำบาก
- ทรงฉันเพื่ออนุเคราะห์พรหมจรรย์ ( ศาสนา )

* ฉันภัตตาหาร *

- ทรงทำคำข้าวทั้งข้าวสุก ทั้งกับข้าวพอประมาณกัน
- ไม่ทรงฉันแต่อาหารอย่างเดียว แล้วเว้นกับข้าวที่ไม่ชอบ
- ทรงเคี้ยวคำข้าวสองสามครั้ง แล้วทรงกลืน
- ไม่มีข้าวเหลือในพระโอษฐ์ ( ปาก ) จึงทรงฉันคำใหม่
- ทรงรู้รสอาหารได้ดี แต่ไม่ทรงติดในรส

* ล้างบาตร *

- ทรงฉันเสร็จแล้ว จึงทรงรับนำ้ล้างบาตร
- ไม่ทรงชูบาตรขึ้นรับนำ้ล้างบาตร
- ไม่ทรงลดบาตรรับนำ้ล้างบาตร
- ไม่ทรงแกว่งบาตรรับนำ้ล้างบาตร
- ไม่ทรงจ้องบาตรคอยรับนำ้ล้างบาตร
- ทรงรับนำ้ล้างบาตรไม่น้อยนัก ไม่มากนัก
- ไม่ทรงล้างบาตรเสียงดังขลุกๆ
- ไม่ทรงหมุนบาตรล้าง
- ทรงล้างบาตรเสร็จ ก็เป็นอันล้างพระหัตถ์เสร็จด้วย
- ทรงเทนำ้ล้างบาตรไม่ไกลนัก ไม่ใกล้นัก
- ทรงเทนำ้ล้างบาตรไม่ให้กระเซ็น
- ไม่ทรงวางบาตรที่พื้น
- ทรงวางบาตรในที่ไม่ไกลนัก ไม่ใกล้นัก

* หลังภัตกิจ *

- ทรงอนุโมทนา ( แสดงความชื่นชมต่อผู้ทำบุญ )
- ไม่ทรงติเตียนภัต ( อาหารที่ฉัน )
- ไม่ทรงหวังภัตอื่น
- ทรงชี้แจงอธิบายธรรมแก่บริษัทนั้นให้เห็นแจ้ง ให้สมาทาน(ถือปฏิบัติ)
ให้อาจหาญ ให้ร่าเริงในธรรม
- เสร็จแล้วทรงลุกจากอาสนะ เสด็จไป

* ลุกจากอาสนะ *

- ไม่เสด็จไปเร็วนัก ช้านัก
- ไม่ผลุนผลันเสด็จไป
- ไม่ทรงจีวรสูงเกินไป ต่ำเกินไป
- ไม่ทรงจีวรแน่นติดพระวรกายเกินไป
- ไม่ทรงจีวรหลวมหลุดลุ่ย
- ทรงจีวรไม่ให้ลมพัดแหวกได้ ฝุ่นละอองจึงไม่ติดพระวรกาย

* ถึงอาราม *

- ทรงล้างพระบาทด้วยพระบาท
- ทรงประทับนั่งคู้บัลลังก์ ตั้งพระวรกายตรง
- ทรงดำรงพระสติไว้เบื้องพระพักตร์
- ทรงดำริประโยชน์ตน ประโยชน์ท่าน และประโยชน์แก่โลกทั้งปวง

* ประทับที่อาราม *

- ยามเย็น ทรงชี้แจงแสดงธรรมในบริษัท ให้เห็นแจ้ง ให้สมาทาน
( ถือปฏิบัติ ) ให้อาจหาญ ให้ร่าเริงในธรรม ด้วยพระสุรเสียงอัน
ประกอบด้วย : -
๑. ความคุ้นเคย ( วิสสัฏโฐ ) ๒. รู้ได้ชัดเจน ( วิญาญยโย )
๓. ไพเราะ ( มัญชุ ) ๔. ฟังง่าย ( สวนีโย )
๕. กลมกล่อม ( พินทุ ) ๖. ไม่พร่า ( อวิสารี )
๗. ลุ่มลึก ( คัมภีโร ) ๘. กังวาน ( นินนาที )

* จำวัด *

- มัชฌิมยามแห่งราตรี ( 22.00-02.00 น. ) ทรงสำเร็จตถาคตไสยา
( การนอนอย่างพระพุทธเจ้า ) โดยทรงนอนเยี่ยงราชสีห์ (สีหไสยา)
คือ ทรงนอนตะแคงข้างขวา ซ้อนพระบาท ( เท้า ) เหลื่อมพระบาท
ทรงสงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม บรรลุฌาน ( สภาวะจิตแน่ว-
แน่สงบจากกิเลส ) ทั้ง ๔ มีสติสัมปชัญญะบริสุทธิ์อยู่ กำหนดจิตถึง
การลุกขึ้นเอาไว้
________________________________
จาก พระไตรปิฎก เล่มที่ ๔ " พุทธปริวิตกกถา " ข้อ ๑๐
" " ๑๓ " พรหมายุสูตร " ข้อ ๕๘๙
" " ๑๕ " สกลิกสูตร " ข้อ ๑๒๒
" " ๑๘ " รถสูตร " ข้อ ๓๑๙
" " ๒๑ " อาปัตติภยวรรค " ข้อ ๒๔๖

ขอขอบคุณภาพประกอบจาก thegreylotus.worldpress.com

" นิพพานชาตินี้กันเถอะ "

 

ไม่มีข้อค้านถ้าคัดลอกมาจากพระไตรปิฏก แต่จะขอเสริมว่า เช้าพระพุทธเจ้าจะบิณฑบาตร เที่ยงสอนฆาราวาส ค่ำสอนพระเณร เที่ยงคืนสอนเทวดา เช้าตรวจเวไนยสัตว์แล้วบิณฑบาตร