สวัสดีปีใหม่ ด้วยใจที่ใฝ่ธรรม

สวัสดีปีใหม่ ด้วยใจที่ใฝ่ธรรม

โดย ไพรัตน์ แย้มโกสุม



ถึงปีใหม่คราใด พวกเราก็สวัสดีปีใหม่กัน คือมอบความดี ความงาม ความเจริญรุ่งเรืองให้แก่กันและกัน

ถือว่าเป็นประเพณีหรือวัฒนธรรมที่ถูกต้อง

แม้การกระทำบางอย่าง ของคนบางคน จะไม่ถูกต้อง ตรงกับความหมายของคำว่า "สวัสดี" ก็ช่างเถิด ขอให้อภัยกันไป ชี้แนะตักเตือนกันไป หากมีความผิดก็รับโทษกันไป เพราะความเข้าใจผิด จึงพูดจึงทำไม่ถูกต้อง

การคิด การพูด การทำ สามอย่างนี้สำคัญยิ่งนัก มีต้นกำเนิด หรือเหตุใหญ่มาจาก "การคิด" หรือ "ใจ" นั่นเอง

"สิ่งทั้งหลายทั้งปวง มีใจเป็นใหญ่ สำเร็จได้ด้วยใจ ถ้าใจดีหรือชั่ว การกระทำย่อมดีหรือชั่วไปด้วย"

นี่คือ หลักใหญ่ใจความของพระพุทธศาสนา

จากหลักนี้ กลายเป็นคำพังเพย ที่กล่าวสืบต่อกันมาแต่โบราณว่า "ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว"

แม้จะเป็นคำโบราณแต่กาลก่อน แต่ปัจจุบัน คำโบราณคำนี้ ไม่เคยล้าสมัย ยังอินเทรนด์อยู่คู่โลกต่อไป

"ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว" ยังใช้ได้อยู่ทุกด้าน ทุกสถานการณ์ ไม่ว่าจะเป็นด้านการเมืองการปกครอง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา วัฒนธรรม ฯลฯ

ไม่ใช่เฉพาะพระพุทธศาสนาเพียงด้านเดียว!

ถ้าใจชั่วหรือนายชั่ว จะไปปกครองบ่าวไพร่หรือประชาชนให้ถูกต้องได้อย่างไร?

เพราะบ่าวไพร่หรือประชาชนนั้น เมื่อเห็นนายชั่ว ก็ย่อมชั่วตามนายเป็นธรรมดา

เห็นไหม?

การทุจริตคอร์รัปชั่นทุกวันนี้ ไม่ใช่จะมีวงจำกัดอยู่เฉพาะผู้นำหรือผู้มีอำนาจระดับสูงเท่านั้น หากแต่แผ่ระบาดไปถึงทุกระดับ ตั้งแต่ระดับจังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่บ้าน ทั้งหน่วยงานของรัฐ เอกชน และประชาชน

นี่คืออิทธิฤทธิ์ของ "ใจเป็นนาย กายเป็นบ่าว" ในทางชั่ว ซึ่งเป็นปัญหาของบ้านเมืองมาทุกยุคทุกสมัย จนกระทั่งปัจจุบัน มันเป็นวิกฤต ขั้นกำลังจะแตกหัก หรือเรือกำลังจะจม เกินกว่าจะแก้ไข หรือกู้ (ชาติ) ได้

ใจชั่ว-ทำชั่ว หรือวิกฤตชาติดังกล่าว คือตัวทุกข์ตัวปัญหาที่ทำลายเรา ทำลายสังคมประเทศชาติ เราทั้งหลายต้องเจริญสติ "ทุกข์ควรกำหนดรู้" มิใช่ปกปิดไว้หรือเบี่ยงเบนปัญหา

เมื่อตระหนักรู้ทุกข์รู้ปัญหาแล้ว ก็ต้องแก้ปัญหาให้ถูก-ตรง ที่ต้นเหตุของมัน คือ "ใจชั่ว" ด้วยการละเลิกมันเสีย นั่นคือ "สมุทัยควรละ"

เมื่อละเหตุแห่งทุกข์ คือใจชั่วแล้ว เป้าหมายที่ตั้งไว้ ที่เราจะต้องไปให้ถึง หรือเข้าถึง ก็คือ "ใจดี" อันเป็นภาวะที่ปราศจากปัญหา นั่นคือ "นิโรธควรทำให้แจ้ง"

ทำอย่างไร จะพัฒนาหรือเปลี่ยนแปลงตัวเองจาก "ใจชั่ว" ไปเป็น "ใจดี" ได้

มีหนทางชี้บอกมากมายในพระพุทธศาสนา อย่างเช่น มรรคมีองค์แปด เป็นต้น นั่นคือ "มรรคควรเจริญ"

ทุกข์ควรกำหนดรู้ สมุทัยควรละ นิโรธควรทำให้แจ้ง มรรคควรเจริญ แม้จะเป็นกิจหรือหน้าที่อันจะพึงกระทำต่ออริยสัจ 4 (ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค) แต่ละอย่าง จึงจะชื่อว่ารู้อริยสัจ (ความจริงอันประเสริฐ) แล้ว

ก็จริงอยู่!

แต่ก็สามารถนำหลักดังกล่าวมาใช้แก้ปัญหานานาประการ ทั้งส่วนตัวและส่วนรวมได้!!

ทุกสิ่งทุกอย่างรู้ได้เฉพาะตน ด้วยการกระทำแห่งตน คนอื่นเป็นเพียงผู้ชี้ทางให้เท่านั้น

เรื่องดี-ชั่ว หรือถูก-ผิด เป็นปัญหาประจำโลกที่จะต้องแก้ไขหรือเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ถ้าชั่วหรือผิดก็แก้หรือเปลี่ยนแปลงให้เป็นดีหรือถูกเท่านั้นเอง

ดูง่ายดี แต่การกระทำไม่ง่ายอย่างที่คิด

ผู้เขียนใคร่เสนอหลักธรรม 2 ข้อ เป็นมรรคหรือข้อปฏิบัติให้เข้าถึง "ใจดี" ก็มี "ภาวะที่ผิด" และ "ภาวะที่ถูก"

-ภาวะที่ผิด มี 10 อย่าง ได้แก่ เห็นผิด, ดำริผิด, วาจาผิด, กระทำผิด, เลี้ยงชีพผิด, พยายามผิด, ระลึกผิด, ตั้งจิตผิด, รู้ผิด และพ้นผิด

ภาวะที่ผิด 10 อย่างดังกล่าว "ควรละ"

-ภาวะที่ถูก มี 10 อย่าง ได้แก่ เห็นชอบ, ดำริชอบ, เจรจาชอบ, กระทำชอบ, เลี้ยงชีพชอบ, พยายามชอบ, ระลึกชอบ, ตั้งจิตมั่นชอบ, รู้ชอบ และพ้นชอบ

ภาวะที่ถูก 10 อย่างดังกล่าว "ควรเจริญ"

2 ภาวะ ผิด-ถูก รวมเป็น 20 อย่าง คือทางละ และทางเจริญ (รายละเอียด ดูมิจฉัตตะ 10 และสัมมัตตะ 10)

พระพุทธศาสนาเป็นศาสนาแห่งผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน เมื่อรู้-ตื่น-เบิกบานก็ย่อมรู้ว่า "อะไรเป็นอะไร"

รู้ว่าผิด ก็ละ

รู้ว่าถูก ก็เจริญ

พระพุทธเจ้าทั้งหลายทรงสอนว่า...การไม่ทำบาปทั้งปวง, การทำกุศลให้ถึงพร้อม และการชำระจิตของตนให้ขาวรอบ

เพื่อเข้าใจง่าย จำง่าย ผู้เขียนขอเขียนเป็นโศลกธรรม คำขับร้องสรรเสริญว่า...

"ละชั่วบรรดามี ทำดีอยู่เนืองนิตย์ ทำจิตประภัสสร"

ถึงเจริญให้เต็มที่ การันตีว่าเกิด "ใจดี" มาแทนที่ "ใจชั่ว" ได้อย่างแน่นอน

ประเพณีหรือวัฒนธรรม "สวัสดีปีใหม่" ก็จะมีความหมายและมีคุณค่า สมควรสืบสานอย่างผู้มีปัญญา

สวัสดีปีใหม่ ด้วยใจที่ใฝ่ธรรม-ครับ

สวัสดีวันใหม่ ด้วยใจที่ใฝ่ธรรม-ค่ะ

------------------------
ที่มา: มติชน
http://www.matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01act06020150&day=2007/01/02