มหาสุปินชาตกํ....ความฝัน 16 ข้อ....แค่นิยายปรัมปราหรือความจริงกันแน่ ?...(ตอนที่ 1)...

(ภาษาบาลีจากพระไตรปิฎก)
".....อุสภา รุกฺขา คาวิโย ควา จ
อสฺโส กํโส สิคาลี จ กุมฺโภ
โปกฺขรณี จ อปากจนฺทนํ
ลาวูนิ สีทนฺติ สิลา ปฺลวนฺติ
มณฺฑูกิโย กณฺหสปฺเป คิลนฺติ
กากํ สุวณฺณา ปริวารยนฺติ
ตสา วกา เอฬกานํ ภยา หิ
วิปริยาโย วตฺตนฺติ นยิธมตฺถีติ...ฯ
ที่มา : สฺยามฺรฏฺฐสฺส เตปิฏกํ.ขุ.ชา.มหาสุปินชาตกํ. 27/77/24-25

(คำแปลภาษาไทยจากพระไตรปิฎก)
"...หม่อมฉัน ได้ฝันเห็นโคอุสภราช 1, ต้นไม้ 1, แม่โค 1, โคสามัญ 1, ม้า 1, ถาดทองคำ 1, สุนัขจิ้งจอก 1, หม้อน้ำ 1, สระโบกขรณี 1, ข้าวสารที่หุงไม่สุก 1, แก่นจันทร์ 1, น้ำเต้าจมน้ำ 1, หินลอยน้ำ 1, นางกบกลืนกินงูเห่า 1, หงส์ทองแวดล้อมกา 1, เสือกลัวแพะ 1 ปริยายอันผิดนี้จะไม่เป็นไป และไม่มีในยุคนี้..."
ที่มา : พระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง. ขุททกนิกาย ชาดก. มหาสุบินชาดก. 27/77/26

หมายเหตุ : 1. พระไตรปิฎก ถูกบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรครั้งแรกประมาณ พ.ศ.500... อรรถกถา ถูกชำระใหม่ทั้งหมดครั้งแรก โดยพระพุทธโฆษาจารย์ ซึ่งเป็นพระเถระชาวอินเดีย เมื่อประมาณปีพุทธศักราช 1000... (เนื่องจากมีความขัดแย้งบางประการในการพิสูจน์ความจริงเรื่องปีพุทธศักราช ผู้บันทึกเรื่องนี้ [ก็ข้าพเจ้านี่แหละ ข้องใจอะไรก็บอกมา] จึงใช้เวลาโดยประมาณ ไม่ขอระบุปีพุทธศักราชจากตำราเล่มไหน)...
2. พิมพ์เผยแพร่ใน Internet ครั้งแรกเมื่อ 25 สิงหาคม 2557 : 14.57 น. แก้ไขเพิ่มเติมล่าสุดเมื่อ 1 ตุลาคม 2558 : 15.44 น.
3. รวบรวม/เรียบเรียงและสรุปความ/บันทึกข้อความ โดย... ปัญญา เประยะโพธิ์เดช
4. ข้อความในวงเล็บ เป็นการอธิบายขยายความเพิ่มเติมโดยผู้สรุปเนื้อหาเรื่องนี้

 

ถูกแต่งขึ้นไม่ใช่เรื่องจริง เพราะขัดแย้งกับพระสูตรนี้

๑. พระสมณโคดม เว้นขาดจากการเลี้ยงชีพโดยทางผิดด้วยติรัจฉานวิชา เช่นอย่างที่
สมณพราหมณ์ผู้เจริญบางจำพวกฉันโภชนะที่เขาให้ด้วยศรัทธาแล้ว ยังเลี้ยงชีพโดยทางผิดด้วย
ติรัจฉานวิชา เห็นปานนี้ คือ ทายอวัยวะ ทายนิมิต ทายอุปบาต ทำนายฝัน ทำนายลักษณะ
ทำนายหนูกัดผ้า ทำพิธีบูชาไฟ ทำพิธีเบิกแว่นเวียนเทียน ทำพิธีซัดแกลบบูชาไฟ ทำพิธีซัดรำ
บูชาไฟ ทำพิธีซัดข้าวสารบูชาไฟ ทำพิธีเติมเนยบูชาไฟ ทำพิธีเติมน้ำมันบูชาไฟ ทำพิธีเสกเป่า
บูชาไฟ ทำพลีกรรมด้วยโลหิต เป็นหมอดูอวัยวะ ดูลักษณะที่บ้าน ดูลักษณะที่นา เป็นหมอ
ปลุกเสก เป็นหมอผี เป็นหมอลงเลขยันต์คุ้มกันบ้านเรือน เป็นหมองู เป็นหมอยาพิษ เป็น
หมอแมลงป่อง เป็นหมอรักษาแผลหนูกัด เป็นหมอทายเสียงนก เป็นหมอทางเสียงกา เป็น
หมอทายอายุ เป็นหมอเสกกันลูกศร เป็นหมอทายเสียงสัตว์.

พระไตรปิฎก ฉบับบาลีสยามรัฐ (ภาษาไทย) เล่มที่ ๙
พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑ ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค
หน้าที่ ๘/๓๘๓

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 1...

...ในเวลานั้นพระศาสดา (พระสิทธัตถพุทธโคดม) ประทับอยู่ที่เชตวันมหาวิหาร... วันหนึ่งพระเจ้า (ปเสนทิ) โกศลมหาราช ทอดพระเนตรเห็นพระสุบินอันใหญ่หลวง 16 ประการจึงตรัสเล่าให้เหล่าพราหมณ์ปุโรหิตฟัง เพื่อต้องการทราบคำทำนายเกี่ยวกับพระสุบินเหล่านั้น ซึ่งพวกพราหมณ์ปุโรหิตได้ทำนายว่า จักเกิดอันตรายขึ้นอย่างใดอย่างหนึ่งต่อไปนี้ คือ... (1) จะมีภัยต่อราชสมบัติ (2) จะถูกโรคภัยเบียดเบียน (3) จะมีภัยอันตรายต่อพระชนม์ชีพ ... ต้องแก้โดยทำการบูชายัญด้วยยัญญวัตถุอย่างละ 4 ...
การเตรียมบูชายัญครั้งใหญ่จึงเกิดขึ้น โดยพราหมณ์ปุโรหิตเหล่านั้น แต่เมื่อพระนางมัลลิกาทรงทราบเรื่องจึงทูลแนะนำพระเจ้าปเสนทิโกศลไปเฝ้า และทูลถามพระพุทธองค์เสียก่อน (ต่อไปนี้คือสรุปคำสนทนาระหว่างพระพุทธเจ้ากับพระเจ้าปเสนทิโกศล ซึ่งมีปรากฏข้อความอยู่ในอรรถกถามหาสุบินชาดก)


(1) ...อุสภา...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล)...ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "...โคผู้มีสีเหมือนดอกอัญชัน 4 ตัว จากทิศทั้งสี่ วิ่งมาสู่ท้องสนามหลวง ทำท่าทางเหมือนจะชนกัน พอเหล่าฝูงมหาชนมามุงดู ก็บันลือเสียงคำรามลั่นแล้วล่าถอยกลับไป ไม่ยอมชนกัน..." จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?

(พระพุทธเจ้า) มหาบพิตร ผลของสุบินนิมิตรข้อนี้ จักไม่เกิดขึ้นในช่วงตลอดรัชสมัยของพระองค์ (และ) ช่วงศาสนาของตถาคต แต่ในอนาคต เมื่อโลกหมุนไปถึงจุดเสื่อม ในรััชกาลของพระราชาผู้กำพร้า ผู้มิได้ครองราชโดยธรรม และในกาลที่พวกมนุษย์ไม่ตั้งอยู่ในธรรม เมื่อกุศลธรรมลดน้อยลง อกุศลธรรมจักหนาแน่นมากขึ้น
ในกาลที่โลกเสื่อม ฝนจักแล้ง ตีนเมฆจักขาด ข้าวกล้าจักแห้ง จักเกิดทุพภิกขภัย (คือภาวะข้าวยากหมากแพง, เกิดการอดอยากไปทุกหย่อมหญ้า) เมฆทั้งหลายตั้งเค้าขึ้นในทิศทั้ง 4 เหมือนจะย้อยเม็ด แต่พอพวกฝูงชนทั้งชายหญิงจัดเก็บข้าวของต่าง ๆ และตระเตรียมทำการงานต่าง ๆ ที่เหมาะสมกับฤดูกาล เมฆฝนที่ตั้งเค้า ฟ้าแลบ ฟ้าร้องครางกระหึ่ม ก็ลอยหายไป ไม่ตกเลย เหมือนดั่งโคที่วิ่งมาเหมือนจะชนกันแล้วล่าถอยไปฉะนั้นแหละ...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 2...

(2) ...รุกฺขา...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) หม่อมฉันเห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ต้นไม้เล็ก ๆ และกอไผ่แทรกแผ่นดินพอถึงคืบหนึ่งบ้าง ศอกหนึ่งบ้าง เพียงแค่นี้ก็ผลิดอกออกผลไปตาม ๆ กัน" จักเกิดเหตุการณ์อะไรขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?...

(พระพุทธเจ้า) แม้ผลของสุบินนิมิตนี้ก็จักเกิดในยุคสมัยที่โลกเสื่อม เวลาที่มนุษย์มีอายุน้อย เพราะว่าในอนาคตพวกสัตว์ (คำว่า "สัตว์" ในที่นี่เป็นสำนวนทางศาสนา มุ่งหมายถึงพวกมนุษย์โดยตรง) จะมีราคะกล้า กุมารี (เด็กผู้หญิง) มีวัยยังไม่สมบูรณ์ จักสมสู่กะชายอื่น เป็นหญิงมีระดู มีครรภ์ พากันมีบุตร-ธิดา มาก เปรียบเหมือนต้นไม้เล็ก ๆ มีดอก ออกผล ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 3...

(3) ...คาวิโย...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์ได้เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "แม่โคใหญ่ ๆ พากันดื่มนมของลูกฝูงโคที่เพิ่งเกิดในวันนั้น" จะมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้จะเกิดขึ้นในกาลสมัยที่มนุษย์ไม่ประพฤติอ่อนน้อม ต่อผู้หลักผู้ใหญ่ (เชษฐาปจายิกธรรม) เพราะในอนาคตฝูงสัตว์ (หมายถึงมนุษย์) จะไม่มีความเคารพยำเกรงในมารดา บิดา หรือแม่ยาย พ่อตา ต่างแสวงหาทรัพย์สินด้วยตนเองทั้งสิ้น เมื่ออยากให้ของกินของใช้แก่คนแก่ ๆ ก็ให้ ไม่อยากให้ก็ไม่ให้ พวกคนแก่จะหมดที่พึ่ง หาเลี้ยงตนเองก็ไม่ได้ ต้องง้อพวกเด็ก ๆ เลี้ยงชีพ เป็นเหมือนแม่โคใหญ่ ๆ พากันดื่มนมลูกโคที่เกิดในวันนั้น ฉะนั้นแหละ...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 4...

(4) ...ควา จ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์ได้เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ฝูงชนไม่พากันเทียมโคใหญ่ ๆ ที่เคยลากแอก กลับไปเทียมโครุ่น ๆ ที่กำลังฝึกหัด โครุ่น ๆ เหล่านั้นก็ไม่สามารถลากแอกไปได้ จึงสลัดแอก ยืนนิ่งเฉยอยู่เสีย เกวียนทั้งหลายก็ไม่อาจขับเคลื่อนไปได้" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้ จักเกิดขึ้นในอนาคต ในยุคสมัยที่พระราชาไม่ตั้งอยู่ในธรรม เพราะในภายภาคหน้า พระราชาที่มีบุญน้อย มิได้ดำรงอยู่ในธรรม จักไม่พระราชทานยศตำแหน่งแก่มหาอำมาตย์ผู้เป็นบัณฑิต ซึ่งเฉลียวฉลาดในประเพณี มีความสามารถทำกิจน้อยใหญ่ให้เสร็จลุล่วงได้

จักไม่ตั้งอำมาตย์ผู้ใหญ่ที่เป็นบัณฑิต เฉลียวฉลาดในโวหาร ไว้ในตำแหน่งวินิจฉัยคดีความในโรงศาล แต่กลับไปพระราชทานยศตำแหน่งแก่คนหนุ่ม ๆ ทรงแต่งตั้งคนหนุ่ม ๆ เป็นผู้ตัดสินคดีความในโรงศาล พวกคนหนุ่มไม่รู้ทั่วถึงในราชกิจ และสิ่งที่สมควร สิ่งที่ไม่สมควร เมื่อไม่อาจจัดทำราชกิจต่าง ๆ ให้เสร็จลุล่วงไปได้ ก็พากันละเว้นการปฏิบัติหน้าที่เสีย
ฝ่ายอำมาตย์ที่เป็นผู้ใหญ่ มีความเฉลียวฉลาด เมื่อไม่ได้ยศตำแหน่ง ก็ต่างพากันทอดธุระ ไม่สนใจ ปล่อยให้พวกเด็กหนุ่ม ๆ เหล่านั้นจัดการกันเอง ก็จะทำให้ราชกิจเสียหาย นำความเสื่อมเสียมาสู่พระราชาเหล่านั้น เปรียบเสมือนการนำเอาโครุ่น ๆ ที่กำลังฝึกหัด มาเทียมไว้ในแอกแทนที่โคใหญ่ ๆ ซึ่งเคยลากแอกไป ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 5...

(5) ...อสฺโส...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์ได้เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ม้าตัวหนึ่ง มีปาก 2 ปาก ฝูงชนต่างพากันให้หญ้าที่ปากทั้ง 2 ข้างของมัน และมันก็เคี้ยวกินหญ้าด้วยปากทั้ง 2 ข้างนั้น" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้ จักมีในอนาคต ในยุคสมัยที่พระราชาไม่ดำรงอยู่ในธรรม เพราะภายภาคหน้าพระราชาโง่เขลา ไม่ดำรงธรรม จักทรงแต่งตั้งคนโลเล ไม่มีคุณธรรม ให้ดำรงตำแหน่งเป็นผู้พิพากษาวินิจฉัยคดีความ พวกคนเหล่านั้นเป็นคนพาล ก็จะไม่คำนึงถึง บาป บุญ (คุณ โทษ) เมื่อพิจารณาคดีในศาลก็จะรับสินบนจากคู่คดีทั้งสองฝ่ายมากิน เหมือนม้ากินหญ้าด้วยปากทั้งสองข้าง ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 6...

(6) ...กํโส...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "มหาชนพากันขัดถูถาดทองราคาตั้งแสนกษาปณ์ แล้วนำไปให้สุนัขจิ้งจอกแก่ตัวหนึ่งถ่ายปัสสาวะรดใส่ถาดทองนั้น" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ? ...


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้จักมีในอนาคต เพราะภายภาคหน้า พระราชาไม่ทรงตั้งอยู่ในคุณธรรม จะทรงรังเกียจกุลบุตรผู้มีชาติตระกูลสูง ไม่พระราชทานยศ ตำแหน่งให้ แต่กลับไปพระราชทานให้แก่คนที่ไร้สกุลเท่านั้น จึงทำให้ตระกูลใหญ่ ๆ ตกยาก สกุลเลว ๆ ได้เป็นใหญ่ เมื่อสกุลใหญ่ ๆ เหล่านั้นไม่สามารถเลี้ยงชีพได้ จึงได้ยกธิดาให้พวกไม่มีสกุล เปรียบเสมือนการนำเอาถาดทองไปให้สุนัขจิ้งจอกเยี่ยวรดใส่ ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 7...

(7) ...สิคาลี จ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "บุรุษผู้หนึ่ง ฝั้นเชือก แล้วหย่อนไปที่ใกล้เท้า นางสุนัขจิ้งจอกผอมโซตัวหนึ่ง นอนอยู่ใกล้ตั่งที่บุรุษนั้นนั่ง กัดกินเชือกนั้น เขาก็ไม่รู้เลย" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้ จักเกิดขึ้นในอนาคต ด้วยในภายภาคหน้า หมู่สตรีจักพากันเหลาะแหละโลเลในผู้ชาย ลุ่มหลงในสุรา (สิ่งเสพติดมึนเมา) พากันเอาแต่แต่งตัว ชอบเที่ยวเตร่ตามถนนหนทาง เห็นแก่อามิส (วัตถุสิ่งของหรือสินจ้างรางวัลต่าง ๆ) เป็นผู้หญิงทุศีล (คือไม่มีศีลหรือมีศีลขาดตกบกพร่อง) มีความประพฤติชั่วช้า พวกนางจะพากันแย่งกลุ้มรุมเอาทรัพย์ที่สามีหามาได้ด้วยความลำบาก เอาไปซื้อสุรา (สิ่งเสพติดมึนเมา) มาดื่ม (มาเสพ) และบำเรอชายชู้ ซื้อเครื่องประดับของหอมต่าง ๆ มาแต่งตัว คอยสอดส่องหาชายชู้ทั้งบนบ้านและสถานที่ (ลับหู) ลับตาต่าง ๆ ข้าวปลาอาหารการกินก็นำเอามาเลี้ยงกินกันกับชายชู้ เหมือนนางจิ้งจอกผอมโซที่นอนใต้ตั่งคอยกัดกินเชือกที่เขาฝั้นและหย่อนลงใกล้ ๆ ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 8...

(8) ...กุมโภ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ตุ่มน้ำเต็มเปี่ยมลูกใหญ่ใบหนึ่ง ตั้งอยู่ที่ประตูวัง ล้อมด้วยตุ่ม (ใบเล็ก ๆ) เป็นอันมาก วรรณะทั้ง 4 เอาหม้อตักน้ำมาจากทิศทั้ง 4 และทิศต่าง ๆ เอามาเทลงในตุ่มที่เต็มแล้วนั้น จนน้ำไหลล้น คนก็ยังพากันเทน้ำใส่อยู่เรื่อย ๆ ไม่ยอมหยุด แต่ตุ่ม (ใบเล็ก ๆ) ที่ยังว่าง กลับไม่มีใครเหลียวแล" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้จักมีในอนาคต ด้วยในภายหน้า โลกจักเสื่อม (คำว่า "โลก" ในสำนวนทางศาสนามีหลายความหมาย แม้แต่พวกมนุษย์เอง ท่านก็เรียกว่า "โลก" เหมือนกัน) แว่นแคว้นต่าง ๆ ก็หมดความหมาย พระราชาจักตกยากกลายเป็นกำพร้า องค์ที่เป็นใหญ่ ในท้องพระคลังก็จะมีพระราชทรัพย์เพียงแสนกษาปณ์เท่านั้น พระราชาจะเกณฑ์ให้ไพร่ฟ้าประชาราษฎร์ในชนบททุกคน มาทำการเพาะปลูกปุพพันพืช (อาหารหนัก เช่น ข้าวสาลี เป็นต้น) และอปรันพืช (อาหารว่าง เช่น ถั่ว งา เป็นต้น) พวกมนุษย์ก็จะละทิ้งการงานของตน มาทำงานและเก็บเกี่ยวขนย้ายพืชพันธ์ุธัญญาหารเหล่านั้น มาบรรจุไว้ในยุ้ง ฉาง ของพระราชาเท่านั้น โดยไม่มีใครจะเหลียวแลดูยุ้ง ฉางอันว่างเปล่าภายในบ้านของตน เพราะถูกพระราชาเบียดเบียน เหมือนการเติมน้ำใส่ในตุ่มที่เต็มแล้ว โดยไม่สนใจเหลียวแลตุ่มเปล่า (ที่วางอยู่รอบข้าง) ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 9...

(9) ...โปกฺขรณี จ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "สระโบกขรณีแห่งหนึ่ง ดารดาษไปด้วยปทุม 5 สี ลึก มีท่าขึ้น ลง รอบด้าน ฝูงสัตว์ 2 เท้า, 4 เท้า พากันลงดื่มน้ำในสระนั้นโดยรอบ น้ำที่อยู่กลางสระลึกนั้นขุ่นมัว" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลแห่งสุบินนิมิตเรื่องนี้จักเกิดขึ้นในอนาคต เพราะในภายหน้า พระราชาทั้งหลายจักไม่ตั้งอยู่ในธรรม ลุแก่อคติ (อคติคือความลำเอียง เช่น ลำเอียงเพราะรักใคร่ชอบพอกัน ลำเอียงเพราะไม่ชอบกัน เป็นต้น) จักไม่วินิจฉัยอรรถคดี (การตัดสินคดีความต่าง ๆ) โดยธรรม มีพระทัยมุ่งแต่สินบน โลเลในทรัพย์ พระราชาจักไม่มีความอดทน ความเมตตา และความเอ็นดูประชาชนในแว่นแคว้น จักเป็นผู้กักขฬะ หยาบคาย คอยแต่เบียดเบียน ขูดรีด เก็บส่วย เมื่อประชาชนเหล่านั้นทนการขูดรีดไม่ไหว ก็จะพากันอพยพหนีไปอยู่ตามชายแดนเป็นปึกแผ่นแน่นหนา ส่วนศูนย์กลางของแว่นแคว้นกลับว่างเปล่า เปรียบเสมือนกลางสระโบกขรณีขุ่นมัว แต่น้ำตามริมฝั่งโดยรอบกลับใสสะอาด ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 10...

(10) ....อปาก-...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ข้าวที่หุงในหม้อเดียวกันแท้ ๆ กลับไม่สุกทั่วถึงกัน เหมือนถูกแยกออกจากกัน 3 ส่วน คือ ส่วนหนึ่งเป็นข้าวแฉะ ส่วนหนึ่งเป็นข้าวดิบ ส่วนหนึ่งเป็นข้าวสุกพอดี" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้จักเกิดขึ้นในอนาคต ในกาลภายหน้า เมื่อพระราชาทั้งหลายไม่มีคุณธรรมแล้ว พวกข้าราชการ พราหมณ์ คฤหบดี ชาวนิคม ชาวชนบท พวกมนุษย์ทั้งหลาย ตลอดตั้งแต่สมณพราหมณ์ จนถึงเทวดา ก็จะไม่มีคุณธรรม ในสมัยอธัมมิกราชานั้น ลมทั้งหลายจักพัดไม่สม่ำเสมอ ลมพัดแรงจัดจนทำให้วิมานของเทวดาสั่นสะเทือน ทำให้พวกเทวดาโกรธ จึงบันดาลให้ฝนตกวิปริตไปจากธรรมชาติ คือไม่ตกก็จนแห้งแล้งแล้ว ที่ตกก็ท่วมจนไม่อาจจะทำอะไรได้ เมื่อฝนไม่ตกข้าวกล้าก็เหี่ยวเฉาตาย ที่ตกมากเกินไปข้าวกล้าก็จมน้ำเสียหายหมด ในบางที่ฝนตกแต่พอดีข้าวกล้าก็อุดมสมบูรณ์ ภายในขอบขัณฑสีมาของพระราชาพระองค์เดียว จึงเป็น 3 อย่าง เหมือนข้าวที่หุงในหม้อเดียวกัน แต่มีข้าว 3 ลักษณะ ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 11...

(11) ...-จนฺทนํ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ชนทั้งหลายเอาแก่นจันทน์ ซึ่งมีราคาตั้งแสนกษาปณ์ ขายแลกเปลี่ยนกับเปรียงเน่า" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้จักเกิดขึ้นในอนาคต ในสมัยที่ศาสนาของตถาคตเสื่อมโทรม เพราะในภายภาคหน้า พวกอลัชชี (คือนักบวชผู้ไม่ละอายชั่ว กลัวบาป) เห็นแก่ปัจจัย จักมีมาก พวกเหล่านั้นก็จะแสดงธรรมที่ตถาคตได้กล่าวติเตียนความโลภในปัจจัยไว้แก่ชน เหล่าอื่นฟัง ก็เพียงมุ่งหวังลาภสักการะและปัจจัย 4 เท่านั้น พวกเขาจักไม่แสดงธรรมให้พ้นจากลาภสักการะและปัจจัย ซึ่งเป็นธรรมที่จะนำสัตว์พ้นจากทุกข์ มุ่งตรงต่อพระนิพพาน
ชนทั้งหลายก็จะฟังเพียงความสมบูรณ์ของบทและพยัญชนะ และสำเนียงอันไพเราะเท่านั้น จากนั้นก็จะพากันขวนขวายถวายปัจจัยทั้งหลายอันมีค่ามาก ส่วนภิกษุบางพวกก็จะพากันนั่งตามท้องถนน สี่แยก และประตูวัง เป็นต้น แล้วแสดงธรรมแลกรูปิยะ เพียงแค่เหรียญกษาปณ์ ครึ่งกษาปณ์ เหรียญบาท เหรียญมาสก เป็นต้น
เพราะเหตุฉะนี้ จึงเป็นการนำเอาธรรมที่ตถาคตแสดงเอาไว้ ซึ่งมีค่าสูงส่งควรแก่พระนิพพาน กลับเอาไปแลกกับปัจจัย 4 เพียงรูปิยะมีเหรียญกษาปณ์และเหรียญครึ่งกษาปณ์ เป็นต้น เปรียบเสมือนนำเอาแก่นจันทน์ราคาตั้งแสนไปแลกเปลี่ยนเปรียงเน่า ฉะนั้น...


หมายเหตุ : รูปิยะ คือ แร่ธาตุเงิน หรือวัตถุที่ใช้สำหรับการแลกเปลี่ยนซื้อ ขาย เช่น พันธบัตร ธนบัตร ตั๋วแลกเงิน ใบถือหุ้น เป็นต้น... การอธิบายทำนองนี้ ผู้สรุปข้อความ เขียนอธิบายความหมายตามที่พระอรรถกถาจารย์เคยอธิบายแนวทางเอาไว้ในสูตรอื่น หลาย ๆ แห่ง ไม่ใช่เพียงแค่เป็นการอธิบายโดยใช้ความคิดเห็นส่วนตัวของผู้สรุปข้อความ อย่างที่มีหลายคนเข้าใจผิด ๆ

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 12...

(12) ...ลาวูนิ สีทนฺติ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "กระโหลกน้ำเต้าจมน้ำ" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้ จักเกิดขึ้นในอนาคตกาล เมื่อโลกหมุนไปถึงจุดเสื่อม ในสมัยที่พระราชาไม่มีคุณธรรม เพราะในสมัยนั้น พระราชาทั้งหลายจักไม่พระราชทานยศ ตำแหน่ง แก่กุลบุตรผู้สมบูรณ์ด้วยชาติตระกูล แต่จักพระราชทานให้กับคนไม่มีสกุลเท่านั้น พวกเหล่านั้นจักได้เป็นใหญ่ เป็นโต แต่อีกฝ่าย (คือคนที่มีชาติตระกูล) จักยากจนลง
ถ้อยคำของพวกไม่มีสกุลเป็นเหมือนกระโหลกน้ำเต้า (คือโดยปรกติมันจะเบาประดุจดังปุยนุ่น ไม่มีแก่นสารสาระที่แท้จริงอันใด) แต่กลับดูเหมือนจะมีความหนักแน่น น่าเชื่อถือ ทั้งในที่เฉพาะพระพักตร์ของพระราชา ประตูวัง ที่ประชุมอำมาตย์ ที่โรงศาล และแม้กระทั่งในสังฆสันนิบาต (การประชุมของเหล่าพระสงฆ์) ถ้อยคำของคนชั่ว ทุศีล จะเป็นถ้อยคำที่มีน้ำหนัก น่าเชื่อถือ ทั้งในกิจกรรมต่าง ๆ ที่สงฆ์ต้องทำหรือคณะต้องทำ และในการดำเนินอธิกรณ์ต่าง ๆ จึงเป็นเหมือนกระโหลกน้ำเต้าจมน้ำ ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 13...

(13) ...สิลา ปฺลวนฺติ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ศิลาใหญ่มีแท่งทึบ ขนาดเท่าเรือนหลังใหญ่ ลอยน้ำได้เหมือนดั่งเรือ" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?


(พระพุทธเจ้า) ผล ของสุบินนิมิตเรื่องนี้จักเกิดขึ้นในอนาคต ในกาลสมัยที่พระราชาไม่มีคุณธรรม จะพระราชทานยศ ตำแหน่งให้แก่พวกตระกูลต่ำ พอพวกเหล่านั้นได้เป็นใหญ่ พวกตระกูลสูงก็จักตกยาก จนไม่มีคนเคารพยำเกรง ตรงกันข้ามพวกคนตระกูลสูงต้องทำความเคารพพวกคนตระกูลต่ำซึ่งมียศตำแหน่ง เหล่านั้น แต่เพียงฝ่ายเดียว

ถ้อยคำของกุลบุตรผู้ฉลาด หนักแน่นคล้ายกับศิลาแท่งทึบ ก็กลายเป็นคำพูดที่ไม่มีน้ำหนัก ไม่น่าเชื่อถือ เป็นที่ดูถูกเหยียดหยาม ทั้งในที่เฉพาะพระพักตร์ของพระราชา ที่ประชุมอำมาตย์ หรือในโรงศาล ตลอดจนกระทั่งแม้แต่ในที่ประชุมของเหล่าพระสงฆ์ ถ้อยคำของภิกษุผู้มีศีล มีอาจาระดี น่าเคารพนับถือ ก็จะไม่มีความหนักแน่น ไม่มีใครเชื่อถือ เปรียบเสมือนศิลาแท่งทึบแต่กลับลอยน้ำได้ ฉะนั้น...

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 14...

(14) ...มณฺฑูกิโย กณฺหสปฺเป คิลนฺติ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ฝูงเขียด (กบ)ตัวเล็ก ๆ ขนาดดอกมะซาง วิ่งไล่กวดงูเห่าตัวใหญ่ ๆ กัดเนื้อขาดเหมือนตัดก้านบัวแล้วกลืนกิน" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?

(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้จักมีในอนาคต เมื่อโลกเสื่อมโทรม ในครั้งนั้นมนุษย์จะมีราคะจริตแรงกล้า ชาติชั่ว ปล่อยตัวปล่อยใจตามอำนาจของกิเลส ต้องตกอยู่ใต้อำนาจของภรรยาสาวของตน ต้องยกทรัพย์สมบัติทั้งสังหาริมทรัพย์และอสังหาริมทรัพย์ทุกอย่างที่มีอยู่ให้พวกนางครอบครอง ต้องถูกพวกนางกดขี่เอาไว้ใต้อำนาจดุจดังข้าทาสในเรือน เหมือนฝูงเขียดขนาดดอกมะซางพากันขยอกกินฝูงงูเห่าซึ่งมีพิษแรงกล้า ฉะนั้น"

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 15...

(15) ...กากํ สุวณฺณา ปริวารยนฺติ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ฝูงพญาหงส์ทองซึ่งมีขนเป็นสีทอง พากันแวดล้อมกา ซึ่งประกอบด้วยอสัทธรรม 10 ประการ เที่ยวหากินตามบ้าน" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?

(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้ จักมีในอนาคต ในสมัยที่พระราชาผู้ทุรพล ในภายหน้า พระราชาทั้งหลายจักไม่ฉลาดในศิลปวิทยาต่าง ๆ ไม่แกล้วกล้าในการยุทธ ท้าวเธอจักไม่พระราชทานความเป็นใหญ่ให้แก่ผู้ที่มีตระกูลสูงเสมอตน เพราะหวาดระแวงความหายนะของราชสมบัติของพระองค์ แต่กลับไปมอบอำนาจให้กับพวกพนักงานเครื่องสรงและช่างกัลบก เป็นต้น ซึ่งอยู่รับใช้ใกล้ชิดพระองค์

ฝ่ายพวกกุลบุตรที่มีตระกูลสูง เมื่อไม่อาจหาเลี้ยงชีพได้ ก็จักพากันปรนนิบัติบำรุงฝูงชนที่ต่ำตระกูลแต่มีอำนาจความเป็นใหญ่เหล่านั้น เปรียบเหมือนฝูงพญาหงส์ทอง เที่ยวแวดล้อมเป็นบริวารของกา ฉะนั้น

 

สรุปอรรถกถามหาสุบินชาดก...ข้อที่ 16...

(16) ...ตสา วกา เอฬกานํ ภยา หิ...
(พระเจ้าปเสนทิโกศล) ข้าพระองค์เห็นสุบินนิมิต ดังนี้ "ฝูงแกะพากันไล่กวดฝูงเสือเหลืองกัดกินอยู่มูมมำ ๆ จากนั้นเสืออื่น ๆ คือ เสือดาว เสือโคร่ง เป็นต้น พอเหลือบเห็นฝูงแกะอยู่ห่าง ๆ ต่างก็สะดุ้งกลัว มีความสยดสยอง พากันวิ่งหนีหลบเข้าพุ่มไม้และป่ารกซุกซ่อน เพราะกลัวฝูงแกะ" จักมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นหรือพระเจ้าข้า ?

(พระพุทธเจ้า) ผลของสุบินนิมิตเรื่องนี้ จักมีในอนาคต ในสมัยที่พระราชาไม่มีคุณธรรม ในครั้งนั้น พวกต่ำสกุลจะได้เป็นราชวัลลภ เป็นใหญ่เป็นโต พวกตระกูลสูงศักดิ์จักพากันตกยาก ถูกพวกราชวัลลภเหล่านั้นเบียดเบียนรุกรานเอาที่ดินเรือกสวน ไร่ นา ครั้นไปฟ้องร้องก็ถูกโบยตี ขับไส ไล่ส่ง ขู่ตะคอก จากพวกราชวัลลภเหล่านั้น จึงต้องยินยอมยกที่ดิน เรือกสวน ไร่ นา ให้ และต้องกลับไปนอนหวาดผวาสะดุ้งไปตาม ๆ กัน

แม้ในหมู่ภิกษุสงฆ์ พวกภิกษุทุศีล อลัชชีทั้งหลาย ก็จักพากันเบียดเบียนรังแก ไม่ให้ที่พักแก่ภิกษุผู้ทรงศีล มีอาจารวัตรดีงาม เมื่อเป็นเช่นนั้น ต่างก็พากันหนีเข้าป่าไปแอบแฝงอยู่ในที่รก ๆ จึงเป็นเหมือนพวกเสือดาว เสือเหลือง เป็นต้น พากันหลบหนีเพราะกลัวฝูงแกะ ฉะนั้น

 

คำสรุปในตอนท้ายของอรรถกถามหาสุบินชาดก...

...วิปริยาโย วตฺตติ นยิธมตฺถีติ....

(พระพุทธเจ้า) มหาบพิตร สุบินนิมิตทั้งหมดนี้ที่พระองค์เห็น เป็นสุบินนิมิตปรารภอนาคตทั้งนั้น มิใช่แต่พระองค์เท่านั้นที่เห็นสุบินนิมิตดังกล่าว แม้พระราชาในอดีตก็เคยเห็นมาแล้ว และท่านโบราณกบัณฑิตทั้งหลาย ก็ได้ทำนายสุบินนิมิตโดยทำนองเดียวกันนี้ ฯลฯ

ก็แลครั้นเมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จปรินิพพานแล้ว พระสังคีติกาจารย์ทั้งหลาย ยกบททั้ง 3 มี "อุสภา" เป็นต้น ขึ้นสู่อรรถกถา กล่าวบททั้ง 5 มี "ลาวูนิ" เป็นต้น ขึ้นสู่บาลี เอกนิบาต...ฯ

 

สาธุครับ
เป็นกรรมของหมู่สัตว์ ในยุคนี้ เห็นได้ชัดเลย